Aftın sebepleri ve rehabilitasyonu

Öbür ismi “aftöz ülser” olan aft, ağız içinde görülen ağrılı ülserdir. Normal aft yarası, ağız içindeki mukoza katmanı üstünde, kırmızı oval hudutlu yaralar halinde görülür. Sağlık Bakanlığı’nın bu mevzuda yayınladığı bir istatistik yok ama öbür ülkelerin bilgilerine bakıldığında, toplam popülasyonun %20 ile %40’ı arasında şahıs yaşamının bir yarıyılında bu yaralarla karşı karşıya kalıyor. Bir öbür istatistik ise, bayanların erkeklere oranla bu yaralara daha yatkın olduğunu gösteriyor.

Aft genellikle; yanak ısırma, dudak yeme ya da darbe neticeyi ağız içinde oluşan sarih yaralar, baharat, çikolata, kahve gibi muhtelif yiyeceklere karşı hassasiyet, bazı vitamin ve mineral beceriksizlikleri, hormon dalgalanmaları, bazı diş macunları ve gargara suları nedeni ile oluşmakla beraber bunlardan değişik bir nedenden dolayı da görülebilir.

Aft, bayanlar dışında en çok ergenlikte ve ergenliği takip eden 4-5 yıllık süreçte görülmektedir. Yaş ilerledikçe bayağı sağlık şartlarında yaralar daha az görülmeye başlar. Bulaşıcı olmayan aft sebepleri arasında bir hayli değişik mesele, irsiyetsel özellikler ve etraf şartları gösterilse de bu yaraların bütün olarak sebebi öğrenilmemektedir. Yukarıyada sayılan sebeplere ek olarak endişe ve stres gibi duygu vaziyetleri, bazı ilaçlar ağrı kesiciler, beta blokerler… ağız içinde muhtelif bölgelerde ülser eşi yaralara neden olabilir.

Aftın öbür sebepleri

– Helicobacter pylori: Bazı araştırmalar, peptik ülsere mide ülseri neden olan “helicobacter pylori” bakterisini, ağız içinde oluşan yaraların sebepleri arasında göstermektedir.

– Ülseratif kolit: Sütun ve rektumun iç zarında ülserlere ve tahrişe neden olan “ülseratif kolit” ile kronik ve iltihabi bir bağırsak hastalığı olan “Crohn hastalığı” tekerrür eden aftlara yol açabilir.

– Çölyak hastalığı: Glüten intoleransı sebebiyle bağırsaklarda meselelere yol açan çöyak hastalığı bazı vitamin ve minerallerin beden tarafından emilmesine mani olarak aft yaralarına neden olabilir.

– Behçet hastalığı: Göz cerahati, genital bölgede oluşan yaralar ve aftlar Behçet hastalığının karakteristik bulguları arasındadır.

– Cılız bağışıklık sistemi: Bağışıklık sisteminin zayıflatan hastalıklar ve enfeksiyonlar ağız içinde yaralara yol açabilir.

– Ağız bakım mahsulleri: Sodyum lauril sülfat kapsayan diş macunu ve gargara sularının aft yaradılışı tehlikesini artırdığı öğreniliyor. Bu mahsulleri satın alırken ambalaj üzerindeki içindekiler kısmına bakarak “sodium lauryl sulfate” kapsayıp kapsamadığını hakimiyet edebilirsiniz.

– Adet yarıyılı: Adet yarıyılındaki hormon dalgalanmaları aft yaradılışına neden olabilir.

– Vitamin ve mineral beceriksizlikleri: B12 vitamini, folik asit, çinko ve demir yetersizliği aftlara yol açabilir.

– Bazı gıdalar: Acı baharatlar, portakal, greyfurt, limon gibi asitli bazı yiyecekler ve çok sıcak yemekler ağız yaralarının sebepleri arasındadır.

– Kırık diş: Yanağınızı ısırmanıza neden olan kırık ya da eğri dişlerle ağzınıza bütün olarak oturmamış dental uygulamalar implant, kaplama vb. aft tehlikesini artırır.

Ne zaman hekime gidilmeli

Öncelikle ufak da olsa yineleyen aft için kesinlikle hekime müracaat etmeniz gerekir. Zira banalde aftlar sık sık tekerrür eden yaralar değildir. Hekim tanısı ve rehabilitasyonu gerektiren vaziyetleri şöyle sıralayabiliriz:

– Aftın neden olduğu ağrı şiddetleniyorsa ve hakimiyet edemiyorsanız,

– Aft, ishalle beraber görülüyorsa sistemik bir rahatsızlığınız olabilir,

– Yaralar ağız içi dışında başka bölgelerde, özellikle genital bölgede görülüyorsa,

– 3 haftadan uzun süren aftlar için hekime gitmelisiniz.

Hekiminiz tetkik sırasında herpes, yaralanma ve enfeksiyon olasılıklarını elemek için muhtelif testler isteyebilir. Uzun süreli yaralar için ağız kanseri taraması gerekebilir. Bağışıklık sistemini ya da bağırsakları etkileyen bir rahatsızlığınız olup olmadığını hakimiyet edebilir.

Aft nasıl rehabilitasyon edilir

Aft rehabilitasyonunda kullanılan usuller yaraların sebebine bağlı olarak değişiklikler gösterebilir. Ayrıca kullandığınız ağız bakım mahsulleri değiştirmeniz ve harcadığınız besinlerde farklılık yapmanız gerekebilir. Aft rehabilitasyonu için konutta kullanabileceğiniz bazı usuller var ancak bu usulleri bir müddet kullanmanıza karşın yaralar iyileşme göstermiyorsa kendi kendinizi rehabilitasyon etmeye çalışmak yerine bir hekime müracaat eterek dayanak almalısınız.

Konutta sizi yapabilecekleriniz;

– Ağzınızı 250ml suyla karıştırdığınız yarım çay kaşığı tuzla çalkalayabilirsiniz.

– Eczanelerde yara üstüne direk olarak sürülen ve yarayı uyuşturarak ağrıları gevşeten merhemler bulabilirsiniz.

Tıbbi rehabilitasyon usulleri ise alttakilerin bir veya birkaçını kapsayabilir;

– Lezyonlara gümüş nitrat uygulanması

– Yaraların kısa vakitte geçmesini sağlayan reçeteli merhemler

– Özel, antiseptik içerikli ağız gargaraları

– Ağrılar şiddetliyse ağrı kesici kullanımı

Bu yaralardan korunmak için neler yapılabilir

– Mukoza katmanını tahriş edebilecek yaralanmalardan kaçının ve çok sert diş fırçası kullanmayın.

– Stresi hakimiyet altına almaya çalışın.

– Diş macunu ve gargara suyu seçerken sodyum lauril sülfat kapsamamasına özen gösterin.

– Yemek yerken ya da sakız çiğnerken konuşmayın.

– Dişlerinizi kumpaslı olarak hakimiyet ettirin.

– Vitamin ya da mineral yetersizliği yaşıyorsanız hekiminizin önerdiği yardımları aksatmadan kullanın.