Alzheimer hakkında doğru bildiğiniz yanlışlar

Alzheimer hastalığı yalnızca ileri yaşta ortaya çıkar. Tanısı konulduğunda yaşam bitmiştir. Grip aşıları, diş dolguları Alzheimer hastalığına yol açar. Bu tümceler, cemiyette en sık görülen demans bunama çeşidi olan Alzheimer hastalığı hakkında cemiyette yerleşmiş olan kusurlu balakalardan yalnızca birkaçı. Kulaktan kulağa dağılan bu yanlış balakaların bazıları şahısların afaki yere evhama kapılmalarına yol açarken, bazıları ise bütün aksine doktora geç başvurmalarına neden olabiliyor.

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya’nın, Alzheimer hastalığı hakkında cemiyette “doğru” sanılan “yanlış” balakaları anlattı.

1 Yanlış: Alzheimer hastalığı sıradan ihtiyarlama neticeyidir.

Doğrusu: İhtiyarladıkça hafif seviyede unutkanlıklar olması, misalin yeni tanışılan bkocamanın adının unutulması, anahtarların kaybedilmesi veya ilk kez gidilen bir yerde yolun donakalınması sıradan olabiliyor. Alzheimer ise unutkanlık dışında bulguların da eşlik ettiği bir hastalık. Hafıza kaybına ek olarak başka bilişsel alanlarda da bozukluklar ortaya çıkıyor ve giderek öbür alanlara dağılıyor. Beyin hücrelerindeki zarar sebebiyle çok uzun senelerdir tanınan şahısların adları veya senelerdir her gün gelinen evin yolu unutulabiliyor.

2 Yanlış: Alzheimer hastalığı yalnızca ileri yaşta ortaya çıkar.

Doğrusu: Seyrek de olsa Alzheimer hastalığı 30-40’lı yaşlarda da görülebiliyor. Bu gidişat genellikle genetik geçişli Alzhemier hastalığında büyüyor.

3 Yanlış: Annem Alzheimer hastası. Benim de Alzheimer hastası olma tehlikem çok yüksek.

Doğrusu: Günümüzde yaşam vaktinin uzaması sebebiyle Alzheimer hastalığı görülme sıklığı arkasıydı. Öyle ki 65 yaş üzerindeki şahıslarda bu oran yüzde 10 iken, 85 yaş üzerinde yüzde 50’ye yanaşıyor. Bu sebeple de hemen herkesin belli bir yaş üzerindeki aile abonelerinden bkocaman Alzheimer hastası oluyor. Genetik geçişli Alzheimer hastalığı tüm hastaların yalnızca takribî yüzde 5’ini oluşturuyor. 65 yaşından sonra başlayan Alzheimer hastalarında genetik geçiş olma ihtimali 30-60 yaş arasında başlayan hastalara göre çok daha düşük izliyor.

4 Yanlış: Grip aşıları, alüminyum tencerelerde pişen yemekler, alüminyum paketlerden içilen meşrubatlar, diş dolguları ve bazı yapay tatlandırıcılar Alzheimer hastalığına sebep olur.

Doğrusu: Bilimsel olarak böyle bir ilişki gösterilememiştir.

5 Yanlış: Bunamanın tek sebebi Alzheimer hastalığıdır.

Doğrusu: Alzheimer hastalığı bunamanın en sık görülen sebebidir. Ancak rehabilitasyonu çok daha kolay olan vitamin noksanlıkları, hormonal bozukluklar, hidrosefali vb. pek çok hastalık da benzer bulgulara sebep olabiliyor. Bu sebeple kesin tanı bunama belirtileri olan şahısların nöroloji uzmanları tarafından detaylı değerlendirilmesinden sonra konulmalı.

6 Yanlış: Alzheimer hastalığının rehabilitasyonu muhtemeldir.

Doğrusu: Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Karlıkaya, günümüzde Alzheimer hastalığını rehabilitasyon etkenin veya ilerleyişini durdurmanın muhtemel olmadığını belirterek, “Verilen ilaçlar, bulguların makûslaşmasını yavaşlatmak, tutum bozukluklarını düzenlemek ve karmaşıklıkların önlenmesine müteveccih oluyor” dedi.

7 Yanlış: Alzheimer hastalığı önlenebilir/önlenemez.

Kısmen doğru: Hastalığı önleyici bir ilaç olmadığı bir asıl. Ancak sağlıklı ve balanslı beslenme, Akdeniz perhizi, beyin ve beden egzersizleri ile iyi bir sosyal yaşamın hastalık tehlikesini eksilttiğine dair çalışmalar mevcut. E, B, C vitaminleri, balık yağı, gingkobiloba ve selenyum dayanaklarının önleyici rehabilitasyondaki rolleri ise müzakereli.

8 Yanlış: Alzheimer Hastalığı tanısı konulduğunda yaşam bitmiştir.

Doğrusu: Alzheimer hastalığı yavaş ilerleyici bir hastalıktır, tanı aldıktan sonra uzun zaman yaşam niteliği korunabiliyor. “Hastalığın hasta yakınları tarafından doğru anlaşılması hastaya destekçi olmak için ilk koşulu oluşturuyor.” diyen Prof. Dr. Karlıkaya şu balakaları verdi: “Hastanın sevinçle yapabildiği etkinliklere devam etmesi, yakınları tarafından hastada saldırganlık ve fobiye yol kalemtıraş tavırların iyi tanınarak sakınılması, hastanın kendisini güvende sezeceği pozitif bir yaşam etrafı sağlanması ve kesinlikle mevzuyla alakalı sağlık personellerinden destek alınması yaşam niteliğinin korunmasına destekçi oluyor.”

9 Yanlış: Alzheimer hastaları hastalıklarının farkında değildir.

Doğrusu: Alzheimer hastalarının çoğu hastalığın başlangıç yarıyıllarında bir şeylerin ters gittiğinin farkında oluyor. Hastalık; hafıza bozuklukları ve daha evvel kolaylıkla yapılan işlerde zorlanmalar, bunalım ve kızgın tutumlara sebep olabiliyor. Bu yarıyılda hasta yakınlarının yaklaşımı hastayı gevşetmek açısından çok ehemmiyet taşıyor. Hastalık ilerledikçe her şey bulanıklaşıyor ve farkındalık da eksiliyor.

10 Yanlış: “APOE e4” geni olan şahıslar kesinlikle Alzheimer hastası olacaktır.

Doğrusu: APOE e4 geni taşıyan şahısların tümünde Alzhemier hastalığı görülmediği gibi Alzheimer hastalığı bu geni taşımayan bireylerde de gelişebiliyor. APO E geninin üç çeşidi var; e2, e3, e4. Cemiyetin yarısından aşırısında APO E e3 geni bulunuyor. APOE e4 geni ise yalnızca bir tehlike etmenidir, bunun dışında henüz bilinmeyen başka tehlikeli veya gözetici genler olma ihtimali yüksektir. Alzheimer hastası olma tehlikeyi 85 yaşından sonra takribî yüzde 50’dir. Tek Apo E4 geni olan şahıslar bu yüzde 50 oranını 75 yaşını tutuyor, her iki ebeveynden de bu geni alarak 2 kopya taşıyanlar ise bu oranı 65 yaşını tutuyor.