Alzheimer yalnızca ileri yaşta mı görülür?

YANLIŞ: Alzheimer olanlar hastalıklarının farkında değil.

DOĞRU: Alzheimer olanların çoğu hastalığın başlangıç yarıyıllarında bir şeylerin ters gittiğinin farkında oluyor. Alzheimer; hafıza bozuklukları ve daha evvel basitlikle yapılan işlerde zorlanmalar, bunalım ve dargın davranışlara neden olabiliyor. Bu yarıyılda Alzheimer olan şahsın yakınlarının yaklaşımı bireyi gevşetmek açısından çok ehemmiyet taşıyor. Alzheimer ilerledikçe her şey flulaşıyor ve farkındalık da eksiliyor.

Alman hekim Alzheimer tarafından ilk kere bir bayan hastasında teşhis edildi. Dr. Alzheimer ilk tetkik sırasında bu hastada, ilerleyici akılsal bozukluklar hafıza, kavrama, konuşma ve güzergah bulma bozukluğu, işitsel sanrılar, hezeyanlar ve bariz tutum bozuklukları tespit etti. Daha sonra bu hastayı 1906 senesinde can verene kadar, takribî 5 sene süresince izledi. Hastanın vefatından sonra yapılan otopside, beyinde anormal kümeleşmeler plaklar olarak adlandırılmaktadır ve lif yumakları saptandı. Bugün beyindeki bu yumaklar ve plaklar Alzheimer hastalığının beyinde oluşturduğu ana farklılıklar olarak kabul ediliyor.
Dünya Sıhhat Teşkilatı, Türkiye’nin 2050 senesinde dünyada en fazla Alzheimer hastası olacak 4 ülkeden biri olacağını belirtiyor.

“Stresten, yoğunluktan unutuyorum” diyerek geçiştirdiğimiz kolay unutkanlıklar, ciddi bir hastalığın ilk işareti olabiliyor. Alzheimer hastalığı hakkında pek çok şey duymuşsunuzdur. Cemiyette en sık görülen demans bunama cinsi olan Alzheimer hastalığı hakkında dağılan yanlış bilgilerle, bazı bireyler afaki yere evhama kapılabilirken, kimileri de bütün aksine doktora geç müracaat etebiliyor. Acıbadem Fulya Sağlık Kurumu Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, Alzheimer hastalığı hakkında doğru sanılan yanlışlar hakkında şunları anlattı:

YANLIŞ: Bunamanın tek nedeni Alzheimer hastalığıdır.

DOĞRU: Alzheimer hastalığı bunamanın en sık görülen nedenidir. Ancak rehabilitasyonu çok daha basit olan vitamin yetersizlikleri, hormonal bozukluklar, hidrosefali vb. pekçok hastalık da eş belirtilere neden olabiliyor. Bu sebeple kesin tanı, bunama bulguları olan şahısların nöroloji uzmanları tarafından detaylı değerlendirilmesinden sonra koyulmalı.

YANLIŞ: Alzheimer hastalığı yalnızca ileri yaşta ortaya çıkar.

DOĞRU: Seyrek de olsa Alzheimer 30-40’lı yaşlarda da görülebiliyor. Bu gidişat genellikle genetik geçişli Alzhemier hastalığında büyüyor.

YANLIŞ: Alzheimer hastalığı bayağı ihtiyarlama neticeyidir.

DOĞRU: İhtiyarladıkça hafif seviyede unutkanlıklar olması, misalin yeni tanışılan birinin adının unutulması, anahtarların kaybedilmesi veya ilk kez gidilen bir yerde yolun afallanması bayağı olabiliyor. Alzheimer ise unutkanlık dışında belirtilerin de eşlik ettiği bir hastalık. Hafıza kaybına ek olarak başka öğrenişsel alanlarda da bozukluklar ortaya çıkıyor ve giderek öbür alanlara dağılıyor. Beyin hücrelerindeki zarar nedeniyle çok uzun senelerdir tanınan şahısların adları veya senelerdir her gün gelinen konutun yolu unutulabiliyor.

YANLIŞ: Alzheimer hastalığı tanısı koyulduğunda hayat bitmiştir.

DOĞRU: Alzheimer hastalığı yavaş ilerleyici bir hastalıktır, tanı aldıktan sonra uzun zaman hayat niteliği korunabiliyor. Hastalığın şahsın yakınları tarafından doğru anlaşılması bireye takviyeci olmak için ilk koşulu oluşturuyor. Şahsın neşeyle yapabildiği etkinliklere devam etmesi, yakınları tarafından şahısta saldırganlık ve fobiye yol kalemtıraş tutumların iyi tanınarak sakınılması, şahsın kendisini güvende sezeceği pozitif bir hayat etrafı sağlanması ve kesinlikle mevzuyla alakalı sıhhat personellerinden destek alınması hayat niteliğinin korunmasına takviyeci oluyor.

YANLIŞ: Ailemde Alzheimer hikayesi var. Benim de Alzheimer olma tehlikem çok yüksek.

DOĞRU: Günümüzde hayat müddetinin uzaması sebebiyle Alzheimer hastalığı görülme sıklığı arkasıydı. Öyle ki 65 yaş üzerindeki şahıslarda bu oran yüzde 10 iken, 85 yaş üzerinde yüzde 50’ye yanaşıyor. Bu nedenle de hemen herkesin muhakkak bir yaş üzerindeki aile abonelerinden biri Alzheimer’a tutuluyor. Genetik geçişli Alzheimer hastalığı tüm hastaların yalnızca takribî yüzde 5’ini oluşturuyor. 65 yaşından sonra başlayan Alzheimer hastalığında genetik geçiş olma ihtimali 30-60 yaş arasında başlayanlara göre çok daha düşük izliyor.

YANLIŞ: Alzheimer hastalığı önlenebilir/önlenemez.

KISMEN DOĞRU: Hastalığı önleyici bir ilaç olmadığı bir asıl. Ancak sıhhatli ve balanslı beslenme, Akdeniz perhizi, beyin ve beden egzersizleri ile iyi bir sosyal hayatın hastalık tehlikesini eksilttiğine dair çalışmalar mevcut. E, B, C vitaminleri, balık yağı, gingkobiloba ve selenyum yardımlarının önleyici rehabilitasyondaki rolleri ise münakaşalı.

YANLIŞ: Alzheimer hastalığının rehabilitasyonu olasıdır.

DOĞRU: Günümüzde Alzheimer hastalığını tamamen rehabilitasyon etmek veya ilerleyişini durdurmak henüz olası değil. Verilen ilaçlar, belirtilerin makûslaşmasını yavaşlatmak, tutum bozukluklarını düzenlemek ve karmaşıklıkların önlenmesine müteveccihtir.

YANLIŞ: Grip aşıları, alüminyum tencerelerde pişen yemekler, alüminyum kolilerden içilen meşrubatlar, diş dolguları ve bazı yapay tatlandırıcılar Alzheimer hastalığına neden olur.

DOĞRU: Bilimsel olarak böyle bir ilişki ispatlanmamıştır.

YANLIŞ: ‘APOE e4’ geni olan bireyler kesinlikle Alzheimer’a tutulacaktır.

DOĞRU: APOE e4 geni taşıyan şahısların tümünde Alzhemier hastalığı görülmediği gibi Alzheimer hastalığı bu geni taşımayan bireylerde de büyüyebiliyor. APO E geninin üç çeşidi var; e2, e3, e4. Cemiyetin yarısından aşırısında APO E e3 geni bulunuyor. APOE e4 geni ise yalnızca bir tehlike etkenidir, bunun dışında henüz belirsiz başka tehlikeli veya gözetici genler olma ihtimali yüksektir. Alzheimer olma tehlikeyi 85 yaşından sonra takribî yüzde 50’dir. Tek Apo E4 geni olan bireyler bu yüzde 50 oranını 75 yaşını tutuyor, her iki ebeveynden de bu geni alarak 2 kopya taşıyanlar ise bu oranı 65 yaşını tutuyor.