Alzheimer’ın ilk bulgusu karakter farklılığı olabilir

Alzheimer’ın öğrenilen en apaçık bulgusu unutkanlık olsa da, bu vaziyetten çok daha evvel ortaya çıkan karakter farklılıkları hastalığın ilk sinyalleri olabiliyor. Erken yarıyılda alınabilecek bazı ihtiyatlar ve yaşam stili farklılıklarıyla Alzheimer’dan korunmak ve hastalığı ertelemek muhtemel olabiliyor. Memorial Sağlık Kurumu Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Türker Şahiner, Alzheimer hastalığı mevzusunda dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.

Hastalığa çöp proteinler neden oluyor

Beyin hücreleri, bilgi depolamak ve elektriksel mesajımda kullanmak üzere gün içinde binlerce protein üretmektedir. Vazifesini bitiren amiloid beta adlı proteinler ayrılınıp yok olmak yerine, çöp olarak hücreler arası civarda birikebilmektedir. Alzheimer ve eş biçimde beyni yıkım eden hastalıklarda, çöp protein mekanizması kollanmaktadır. Arınılamayan çöp protein molekülleri, genellikle beyindeki hafıza bölgesinde ağır zararlar oluşturmaktadır.

Psikolojik bulgular ile kendini gösterebiliyor

Çöp proteinler, hafızada özellikle yakın hafıza bölgelerini yıkım etmekte ve hastalık bu bölgede başlamaktadır. Ama öğrenilenin aksine Alzheimer hastalığında unutkanlıktan evvel, karakter değişmesi, hastanın öğrenilenden değişik tutumlar sergilemesi, klasik olmayan tepkiler göstermesi gibi psikolojik bulgularla ortaya çıkmaktadır. Alzheimer hastalığının ilerleyen düzeylerinde şahıs, hastalığını inkar ederek etrafındakilere reelinde hiç de unutkan olmadığını iddia edebilmektedir. Hafıza belirtileri çok ön tasarıda olduğu için bulgular bunlarla hudutlu gibi düşünülse de; hastanın yürümesi, tutumları ve hareketleri negatif istikamette etkilenmektedir. Giderek hayattan izole olan hasta, bir zaman sonra bebeksi tutumlar sergiler ve sonunda tamamen yatağa bağlı hale gelebilmektedir.

Her unutkanlık Alzheimer değil

Yoğun iş temposu ve teknolojinin günlük hayatın içine daha çok girmesi unutkanlığın yaşanma sıklığını da artırmaktadır. Ancak yaşanan her unutkanlığın mesulü Alzheimer değildir. Alzheimer hastalığında gün içinde yaşanan unutkanlıklardan değişik olarak hastalar farkında olmadıkları için unutkanlıklarını aralıksız inkar etmektedir. Bu süreçte hastalar unutkan olduğunu söyleyen yakınlarını dahi yargılamaktadır. Unutkanlığın yanında, hastalar çok iyi muvaffak oldukları marifetlerini yavaş yavaş kaybedebilir, zamanla apayrı bir şahsiyete bürünebilir ve sosyal ilişkileri bozulabilir.

Diyabet ve obezite tehlikeyi varsa dikkat

Hipertansiyon, diyabet, kolesterol, yanlış perhiz, obezite ve hareketsiz yaşam gibi kalp ve damar sıhhatini tehdit eden tehlikeler, beyin sıhhatini da yakından ilgilendirmektedir. Beyin hücreleri etkinlik halindeyken tek enerji kaynağı olarak glikoz kullanılmaktadır. Bu sebeple şeker metabolizması beyin için büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bireyde metabolik belirti, diyabet veya obeziteye eğilim varsa beyin daha kolay yorulup enerjisiz kalabilmektedir. Kalp damar sıhhati ve kolesterol seviyesi de Alzheimer açısından tehlike etmenleri arasındadır

Hobi edinin ve stresten uzak durun

Zihni etkin yakalamak, sosyal hayatın içinde daha fazla yer almak ve hobi edinmek hastalığı ve tesirlerini senelerce geriye itebilmektedir. Alzheimer hastalığını tetiklediği öğrenilen bunalımdan korunmak için bir hobi ya da sporla ilgilenmek gerekmektedir. Aksi halde bunalım için kullanılan ilaçlar bireyin beynine hasar verebilmektedir. Stres yalnızca yeis ve bunalımı ifade etmemektedir. Bireyin kendisine stres yaratan gidişatları tanımlayarak bunları hayatından çıkarması gerekmektedir. Bunun yanında yeni uğraşlara zaman ayırmak, yeni kabiliyetler kazanmak, daha çok hareket etmek, konutta her gün kullanılan elektrikli aletlerle yapılan işleri adale gücüyle reelleştirmek bedenin ve beynin etkin kalmasını sağlamaktadır.

Beyin sıhhatinizi gözetin

Türkiye’de ilk kere Memorial Şişli Sağlık Kurumu’nde uygulanan “Beyin Sıhhatini Koruma Programı” ile cemiyetin bu mevzuda bilinçlenmesi ve rehabilitasyon hedeflenmektedir. Ailesinde bunama, Alzheimer ya da felç hikayesi olan bireylerin kesinlikle felç ve bunama tehlikeyi açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. Programa katılan şahıslar genetik ve öteki tehlike etmenleri bakımında ölçüme alınarak unutkanlıklar, kalite ve nicelik bakımından değerlendirilmektedir. Tüm ölçümlerin ardından bireye hayat stilinde, akılsal ve ruhsal hayatında müdahale edilmesi gereken noktalar belirtilmektedir. Programda ayrıca akılsal kapasitenin vaziyeti birtakım akılsal testler aracılığıyla ölçülebilmektedir. Bu testlerde dikkat edilmesi gereken nokta; bireylerin kültür, dil ve eğitiminden etkilenmeden, herkese uygulanabilir testlerin seçim edilmesidir. Uygulanacak testlerin zaman içinde ortaya çıkan farklılıklara duyarlı olması da ehemmiyet taşımaktadır.

Alzheimer’dan korunmak için bunları önemsememe etmeyin

Alzheimer rehabilitasyonunda, hastalığa neden olan çöp proteinlerin arınılmasına müteveccih yapılan çalışmalarda büyük büyümeler yaşanmaktadır. Hastalığa neden olan proteinler ve verdiği hasar hem kan testleriyle hem de radyolojik olarak görüntülenebilmektedir. Günümüzde hala Alzheimer’in kesin rehabilitasyonu bulunmamakla beraber, hastalığa tutulmamak ve bulguları ertelemek için bazı kaidelere dikkat edilmelidir.

– Kalp damar sıhhatine, özellikle kan tazyikinin ve kan şekerinin tertip edilmesine ve obezitenin önlenmesine müteveccih önlemler almak

– Fiziksel beden egzersizlerini kumpaslı olarak yapmak

– Öğrenişsel beyin egzersizlerini alışkanlık haline getirmek

– Bunalımdan korunmak için ihtiyat almak

– Beyin sıhhatini destekleyecek beslenme tasarıyı uygulamak

– Sigarayı vazgeçmek, içki tüketimini eksiltmek

– Sıhhatli bir uyku kumpası sağlamak

– Stres ve bunalımı hakimiyet altında yakalamak

– Bazı genetik özelliklere dikkat etmek beyin sıhhati için ehemmiyetlidir.