Antibiyotik mukavemetini önlemenin yolu el hijyeninden geçiyor!

Antibiyotik mukavemetini kırmanın en tesirli yollarından biri de el hijyenidir. El yıkamak antibiyotiklere karşı mukavemeti olan ve rehabilitasyonsi güç olan mikroplardan korunmamızı da sağlayabilir diye belirten Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Muayenehane Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Muayenehane Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği KLİMİK İdare Heyeti Başkanı Prof. Dr. Alpay Zulüm 5 Mayıs Dünya El Hijyeni Günü’nünde el hijyeninin antibiyotik mukavemeti ile ilişkisine toplumsal açıdan değindi.

ANTİBİYOTİK MUKAVEMETİNİ KIRMAK ELLERDE SAKLI!

Dünya Sağlık Teşkilatı DSÖ tarafından 5 Mayıs Dünya El Hijyeni Günü olarak tanımlanmıştır. DSÖ “Herkes için Pak Bakım Sizin Ellerinizde” sloganıyla duyurduğu bugünde özellikle sağlık çalışanlarının el hijyenine geçimini artırmayı amaçlıyor.
 
Ellerimizde 150 çeşit bakteri bulunduğundan bahseden Prof. Dr. Alpay Zulüm, değdiğimiz her yüzeyden, her nesneden ellere bakteriler, virüsler, mantarlar bulaştığını ve elimizi yıkayana kadar bunların saatlerce canlı kalabildiklerinden bahsetti: “Saatte takribî 25 kere elimizi ağzımıza, burnumuza, gözümüze götürdüğümüzden hastalıkların geçişinde eller çok ehemmiyetli bir taşıt vazifeyi görmektedir. Bu sebeple sadece el devireme ile ishal olgularının sayısı yüzde 50, solunum yolu enfeksiyonu sayısı yüzde 25 oranında eksilmektedir.

EL YIKAMAK ENFEKSİYONU KIRIYOR!

Prof. Dr. Alpay Zulüm, hastanelerde rehabilitasyon gören hastaların 10’da birinde hastane enfeksiyonu sağlık hizmeti aiti enfeksiyon büyüdüğünü ve bu enfeksiyonlardan korunmanın en tesirli yolunun el yıkamak olduğunu söyledi. El yıkamanın ehemmiyeti ilk olarak Semmelweiss’ın 1800’lü senelerin ortalarında yürüttüğü çalışmalarla ispatlanmıştır. 2000’li senelerin başında hastane enfeksiyonlarının dikkat toplamaya başlamasıyla beraber bu enfeksiyonları ihtiyata çalışmaları da sürat kazandı. 

Dünya Sağlık Teşkilatı, el hijyeni alanında çalışanlarla beraber kampanyalar başlattı, kılavuzlar hazırladı. 2009 senesinde ise mevzunun ehemmiyetine dikkat toplamak ve farkındalık yaratmak üzere 5 Mayıs “Dünya El Hijyen Günü” olarak duyuru edildi. Bu kapsamda her sene bir tema tanımlanıyor ve bu temaya uygun kampanya malzemeleri hazırlanıyor. Misalin 2016 senesinde cerrahi alan enfeksiyonları, 2017 senesinde antimikrobiyal mukavemetin çoğalışı, 2018 senesinde sepsis ele alındı. Bu senenin mesajı ise sağlık çalışanlarına müteveccih olarak “Herkes için Pak Bakım Sizin Ellerinizde” Clean Care for All, It’s in Your Hands”

EL HİJYENİ ANTİBİYOTİK MUKAVEMETİYLE SAVAŞIYOR!

İshale ve solunum yolu enfeksiyonlarına sebep olabilen mikroplar, farkında olmaksızın sürekli gözlerimize, burnumuza ve ağzımıza değdiğimiz için eller yıkanmadığı zaman bireyden şahsa geçip hastalıkların yayılmasına sebep olabiliyor. El hijyenini sağlamak, sıklıkla gereksiz antibiyotik kullanımı gözlemlenen ishal hastalıklarını yüzde elli ortamında, solunum enfeksiyonlarını ise yüzde 25 civarını yasaklıyor. Bu hastalıkların yaradılışını yasaklamak da antibiyotik kullanımını doğrudan eksilterek antibiyotik mukavemeti oluşma riskini büyük oranda düşürüyor. El yıkamak ayrıca antibiyotiklere karşı mukavemeti olan ve rehabilitasyonsi güç olan mikroplardan korunmamızı da sağlayabilir.
 
 
Sağlık çalışanlarının el hijyenine geçim sağlamaları enfeksiyon riskini azaltır.
Hastane enfeksiyonlarına neden olan bakterilerin hastadan hastaya veya yüzeylerden hastaya sağlık çalışanlarının elleri aracılığıyla geçtiğinden bahseden Prof. Dr. Alpay Zulüm, hastaneye uyuyan hastaların 10’da birinde, yoğun bakım ünitesinde uyuyanların ise takribî 3’te birinde hastane enfeksiyonu büyüdüğünü belirtti: “Sağlık çalışanlarının ellerinde santimetrekare başına 40.000- 4.000.000 bakteri olabilmektedir. Bu sayı hastane dışındaki bireylerdekinin 10-100 katı kadardır. Sadece el hijyenine geçim ile ek bir operasyon veya maliyet olmaksızın hastane enfeksiyonları yarı yarıya eksiltilebilir. El hijyenine geçimin yüksek olduğu yerlerde hastane enfeksiyonları da düşüktür; arada doğrudan bir ilişki olduğu bir hayli çalışmada gösterilmiştir.”        

ELLER 15 SANİYE SÜRESİNCE YIKANMALI!

Sosyal el devireme, günlük yaşantıda herkesin uygulaması gereken el devireme cinsidir. Tuvaletten sonra, yemeklerden evvel ve sonra, hayvanları sevdikten sonra ve ellerimiz her kirlendiğinde sabun ile ellerin en az 15 saniye süresince yıkanması ve ardından kurulanması gerekir. Hijyenik el devireme ise hastanelerde sağlık çalışanlarının uygulaması gereken el devireme cinsidir ve her sene 5 Mayıs Dünya El Hijyeni Günü’nde bu el devireme cinsine dikkat çekilmektedir.

Hijyenik el devireme için su ve sabun kullanılabileceği gibi içki bazlı el antiseptikleri de kullanılabilir. Su ve sabun ile hijyenik el devireme için eller ıslatıldıktan sonra, 3-5 ml sıvı sabun ile ellerin en az 15 saniye süresince ovalanarak yıkanması gerekir. Ardından durulanmalı ve kağıt havlu ile kurulanmalıdır. Elde kan, sekresyon vb. gibi görünür bir kirlenme yok ise el devireme yerine içki bazlı el antiseptikleri ile hijyenik el pakliği sağlanabilir. Hijyenik el pakliği hastalara değmeden evvel ve sonra, her türlü harekâttan evvel ve sonra uygulanmalıdır.  Son olarak cerrahi el devireme, operasyona girecek sağlık çalışanlarının uygulaması gereken, özel bir teknikle ve özel malzemelerle uygulanan el devireme cinsidir.   

HASTANE ENFEKSİYONU SÜRECİ ARTTIRIYOR!

Hasta ve hasta yakınlarının, sağlık çalışanları ve idareyicilerinin hastane enfeksiyonları konusunda dikkat etmeleri gerekiyor. Hastane enfeksiyonu büyüdüğünde yatış süresi uzamakta ve maliyet çoğalmaktadır. Uygun endikasyonlarda uygun el hijyeni uygulanması ile hastane enfeksiyonları ek bir gayrete ve maliyete gerek kalmaksızın yarı yarıya eksiltilebilmektedir. Sağlık çalışanlarına bu mevzuda eğitim verilmesi ehemmiyetlidir. Ayrıca hastanelerde gereken yerlerde su, lavabo, sabun, kağıt havlu ve el antiseptiğin bulunması idareyicilerin sorumluluğundadır. Hastanelerde muhtelif kampanyalar ve özendirici faaliyetlerle el hijyeninin ehemmiyeti vurgulanmalıdır.

ENFEKSİYONU HAKİMİYET ALTINA ALMAK EHEMMİYETLİ!

Günümüzde birden çok antibiyotiğe dirençli bakterilerle karşılaşıyoruz. Bir bakterinin bir antibiyotiğe dirençli hale gelmesi, artık o bakterinin yol açtığı enfeksiyonların rehabilitasyonsinde dirençli olduğu antibiyotiğin kullanılamaması anlamına gelmektedir. Günümüzde, birden çok -hatta bazen onlarca- antibiyotiğe dirençli bakterilerle karşılaşmaktayız. Bu bakterilerin neden olduğu hastalıklar için kullanılabilecek antibiyotik sayısı da giderek eksilmektedir zira bakteriler kullanılan antibiyotiklerin her birine süratle direnç geliştirebilmektedir. Mukavemetin gelişmesindeki en ehemmiyetli etmenlerden birisi antibiyotiklerin çok yaygın kullanılmasıdır.

Türkiye, dünyadaki tüm ülkeler arasında antibiyotiğin en çok harcandığı ülkelerin başında kazanç; bunun bir sonucu olarak da tüm dünyada antibiyotik mukavemetinin en yüksek olduğu ülkeler arasında yer alır. Mukavemetin yayılmasını önlemenin ehemmiyetli bir yolu ise enfeksiyon hakimiyet kaidelerine uymaktır. Enfeksiyon hakimiyetinin en temel kaideyi ise el hijyenidir.  El hijyenine geçim çoğaldıkça hastane enfeksiyonları eksilecek dolayısıyla da antibiyotik kullanımı eksilecektir. Bu da dirençli bakterilerin ortaya çıkmasını yasaklayacaktır. El hijyeni ayrıca halihazırdaki dirençli bakterilerle büyüyen enfeksiyonların da azalmasını sağlayacaktır.