Bağırsak sıhhatini etkileyen hastalıklar ve rehabilitasyon usulleri

Çölyak, irritabl bağırsak belirtiyi İBS ve laktoz intoleransı, cemiyette en sık görülen bağırsak hastalıkları arasında yer alıyor. Karın ağrısı, kabarıklık, gaz gibi şikayetlere yol açan ve bulguları birbirine benzeyen bu rahatsızlıklar yaşam niteliğini negatif etkiliyor. Memorial Ataşehir Sağlık Kurumu Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Birol Baysal, bağırsak sıhhatini etkileyen hastalıklar ve rehabilitasyon usulleri hakkında bilgi verdi.

İrritabl bağırsak belirtiyi iş ve sosyal yaşamı ekiliyor

Karın ağrısı, kabarıklık ve gaz gibi şikayetlere yol açan hastalıkların başında irritabl bağırsak belirtiyi gelmektedir. Bu hastalığın en ehemmiyetli özelliği hastaların iş ve sosyal yaşamında manilere yol açmasıdır. Hastalarda gündelik yaşamda ve özelliklede stres altında artan gaz, kabarıklık, karın ağrısı, kabızlık ve/veya ishal gibi bulgular görülmektedir. Bu da şahsın yaşam niteliğini ve konsantrasyonunu düşürmektedir.

Yüksek stres altında çalışanlarda sık görülüyor

Bu rahatsızlık bir hayli etkenin etkileşimi ile ortaya çıkabilmektedir. Misalin; bağırsağın motor işlev bozukluğu veya bağırsağın fazla duyarlılığı bu belirtinin gelişimine neden olabilir. Aynı zamanda geçirilmiş bir bağırsak enfeksiyonu sonrasında da İBS tetiklenebilir. Duygusal stres neticeyi büyüyebilen hastalığın seyri bir hayli bireyde yoğun ve zahmetli yarıyıllarda çoğalmaktadır. Bu hastalığın daha çok bayanlara özgü olduğu düşünülse de artık günümüzde bayanlar da erkekler de eş oranda stres altında çalıştığı için erkeklerde de görülme sıklığında çoğalış bulunmaktadır.

Kolonoskopi ile tahlil gerekir

Kolonoskopi ve kan testleri gibi uygulanan ileri muayenelerde değişik bir patoloji bulunamazsa hastalığın tanısı konulmakta ve bu doğrultuda rehabilitasyona başlanmalıdır. Rehabilitasyonda en ehemmiyetli etmen ise kendisinde organik bir mesele olmadığının hastaya gösterilmesidir. Hastanın karın ağrıları genelde stresli yarıyıllarda oluşmaktadır. Bu ağrılara kabızlık-ishal hamleleri eşlik ediyor ve gaz problemleri de oluyorsa rehabilitasyon buna göre şekillendirilmektedir. Genelde 20-40 yaş aralığında İBS daha sık görülmektedir; ancak 40’lı yaşlardan sonra bu bulguların varlığında hastaya daha dikkatli yanaşmak ve kesinlikle kolonoskopik tahlil bazı vaziyetlerde gastroskopik tahlil yapmak gerekir.

Çölyak artık her yaşta görülebiliyor

Daha çok çocukluk çağında görülen ancak günümüzde ileri yaşlarda da sıkça tesadüfülen çölyak hastalığı, özellikle buğdaydan üretilen gıdalardaki glütene karşı fazla duyarlılıktan kaynaklanmaktadır. Buğday gibi arpa, çavdar gibi öbür hububatlar da glüten kapsamaktadır. Çölyak hastalığı, mevzubahisi hububatların içindeki glütene karşı onikiparmak bağırsağında hakikatleşen bir tepkin neticeyi ortaya çıkmaktadır. Hastalık; büyüme geriliği, protein, demir ve B12 vitamini noksanlığı gibi bazı meselelere yol açabilmektedir. Kendini en çok ishal, karın ağrısı ve kabarıklık gibi belirtilerle göstermektedir.

Glütensiz perhiz ile iyileşme sağlanıyor

Tanısal süreçte ilk olarak hastanın hikayesi dinlenmelidir, ikinci olarak ise; serolojik testler uygulanmalıdır. Bu muayenelerde öğrenilen antijenlere karşı oluşan antikorlar aranmaktadır. Serolojik testlerin yanı gizeme en ehemmiyetli tanı vasıtayı endoskopidir. Bu evrede gastroskopi yapılmakta, onikiparmak bağırsağından çoklu biyopsi alınmaktadır. Şayet çölyak hastalığı tespit etilirse, hastaya glütensiz perhiz önerilmektedir. Glütensiz perhizle hastalarda çoğu zaman iki hafta içinde muayenehane, 4-6 hafta içinde de laboratuvar testlerinde iyileşme başlamaktadır. Daha uzun süreçte ise endoskopik olarak gevşeme görülmektedir.

Laktoz intoleransı gerçeğinde bir enzim noksanlığı

Çölyak hastalığına çoğu zaman laktoz intoleransı da eşlik edebilmektedir. Bu hastalık, laktaz ismi verilen bir enzimin beceriksizliğinden dolayı ortaya çıkmaktadır. Laktoz intoleransı görülen şahıslar süt ve süt mahsulleri harcadığında mide şikayetleri yaşamaktadır. Gaz, kabarıklık, kramp, ağrı gibi meselelerle karşı karşıya kalırlar. Bu gıdalar harcandığında hastaların hassasiyetinin çoğalması tanı için yeterli olur. Beslenme kumpasının değiştirilmesi bireyde gevşeme yaratacaktır. Hayvansal sütten alınması gereken kalsiyum, soya sütü ve pirinç suyuyla desteklenmelidir. Laktoz intoleransı makûs seyirli bir hastalık olmamakla beraber, ehemmiyetli bir hassasiyeti işaret etmektedir.

Hastalıklar birbirine eşlik edebiliyor

İrritabl bağırsak belirtiyi, çölyak ve laktoz intoleransı hastalıkları eş belirtiler kapsayabildiğinden birbirine karıştırılabilmektedir. Ayırıcı tanı için bir gastroenteroloji uzmanı tarafından ayrıntılı bir tetkik gerekmektedir. Kimi zaman bazı hastalıklar bir arada da görülebilmektedir. Misalin; irritabl bağırsak belirtisine bazen çölyak bazen de laktoz intoleransı eşik edebilmektedir.