Bebeklerin gelişmesiyle alakalı doğru öğrenilen yanlışlar

Bebeğimin baş etrafı olağandan düşük çıktı. Bu gidişat zihnini negatif etkileyecek… Bebeğim prematüre doğdu, asla akranlarının kilosu ve boyuna erişemeyecek. Oğlumu, akranı olan bir çocukla karşılaştırdığımda boyu ve kilosu düşük kaldı. Oğlum kısa boylu ve cılız biri olacak…

Bebeklerin gelişmesi hakkında cemiyette ‘doğru’ öğrenilen yanlışlar ebeveynlerin afaki yere endişe dinlemelerine neden olabiliyor. Bazı hurafeler ise bütün tersi bir gidişat oluşturuyor ve bebeğin rehabilitasyonunda geç kalınmasına yol açabiliyor. Peki ama ebeveynlerin zekâsını kurcalayan bu hurafelerin doğrusu nedir? Bebeklerin gelişmeleri sürecinde ne zaman alarma geçmek gerekiyor?

Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Yunus Emre Mercan, bebeklerin gelişmesi hakkında cemiyette doğru öğrenilen yanlışları ve bunların oluşturabileceği meseleleri sıraladı.

Yanlış 1:

Ne hoş bebeğimi iyi beslemişim, bütün 4 kilo doğdu. Sıhhatli bir çocuk olacak!

Doğru 1:

Bebeğin kilolu doğması natürel ki sıhhatli olduğu anlamına geliyor ama her zaman değil. Üstelik altta uyuyan neden annenin gebelik sırasında yaşadığı diyabetin neticeyi olarak ortaya çıkan anormal bir tablo da olabiliyor. Bu gidişatta bebeğin ve annenin yakından takip edilmeleri gerekebiliyor. Zira annenin diyabeti bebeği makûs istikamette etkileyebiliyor; misalin metabolik hastalıkların yanı gizeme kalp veya böbrek anomalileri büyüyebiliyor. Ayrıca bebeğin kan şekeri düşebiliyor, bunun sonucunda da sıhhati bozulabiliyor.

Yanlış 2:

Bebeğimin baş etrafı olağandan azıcık düşük çıktı. Bu gidişat ileride kesinlikle zihnini etkileyecek!

Doğru 2:

Bebeğin baş etrafının poliklinik tetkikinde banal hudutların azıcık üstünde ya da azıcık altında izlemesi, ebeveynler tarafından genelde evham verici bir gidişat olarak değerlendiriliyor. Ancak bu gidişat klasik ailesel bir özellikten de kaynaklanabiliyor. Anne ve babanın baş büyüklüğü ise bunda çok tanımlayıcı oluyor. Ancak bebeğin baş etrafının sihrime sürati evvelkilere göre fazla biçimde çoğalmış ya da eksilmişse, altta uyuyan nedenler hidrosefali ve mikrosefali gibi meseleler olabileceği için bunun kesinlikle incelenmesi gerekiyor.

Yanlış 3:

Oğlumu akranı olan başka bir çocukla karşılaştırdığımda boyu kısa ve kilosu düşük kalıyor. Oğlum ileride kısa boylu ya da cılız olacak.

Doğru 3:

Anne ve babalar genelde çocuklarını diğer ebeveynlerin çocukları ile karşılaştırıp, “Çocuğumun boyu akranlarıyla karşılaştırdığımızda çok kısa” ya da “kilosu çok düşük” gibi değerlendirilmeler yapabiliyor. Her çocuğun sihrime potansiyeli değişik oluyor. Bunu anne ve babadan aldığı genetik özellikler ile beslenme ve yetişme civarı gibi etrafsal etkenler etkiliyor. Şayet aynı yaştaki çocukların tümü aynı boy ve kiloya sahip olsalardı çocuklar için “sihrime çarpıklığı tablosu” ortaya çıkmazdı. Bu çarpıklar cemiyetteki çocuk popülasyonunun gelişmesindeki spektrumu gösteriyor.

Bazı çocuklar sihrime çarpığının üst hududunda gelişirken, aynı yaştaki bazı çocukların sihrime seyri ise alt hudut ortamında olabiliyor. Başka Bir Deyişle her çocuğun sihrime seyrinin üst çarpıklarda izlemesi gerekmiyor. Sihrime çarpığının sıhhatli kabul edilen alt hududun altında veya üst hududunun üstünde olmadıkça bu gidişat banal bedeller olarak kabul ediliyor.

Yanlış 4:

Bebeğim prematüre doğdu, asla diğer bebeklerin gelişmesini tutamayacak!

Doğru 4:

Prematüre doğan bebeklerin gelişiminin banal çarpıklara erişmesi zaman alsa da, çoğu bebek doğru beslenmeyle yaşının boyu ve kilosunu tutabiliyor.

Yanlış 5:

Çocuğumun gelişmesi, sihrime çarpığının altında. Bu mesele beslenme ile düzelir, başka bir şey yapmaya gerek yok.

Doğru 5:

Çocuğun gelişmesi alt hududun altındaysa bu vaziyetin neden kaynaklandığı kesinlikle incelenmeli. Zira altında beslenme beceriksizliği, fark edilmemiş hipotiroidi gibi hastalıklar ve genetik etkenler olabiliyor. Şayet altta uyuyan neden incelenmez ve ortadan kaldırılmazsa bebeğin gelişmesinin sıhhati de tehlike altına girebiliyor.

Yanlış 6:

Bebeğim anne sütüyle besleniyor ve çok kilolu. İleride kesinlikle obez olacak!

Doğru 6:

Emme güdüsü fazla olan bebekler banal sihrime ve büyüme için gereksinim dinledikleri ölçülerin ötesinde, onları obez yapacak kadar fazla ölçülerde besleniyor olabilirler. Yalnızca anne sütü alan bebeklerde fazla kilo alımı ehemmiyetli olmuyor. Bunun sebebi ise bu bebeklerin çoğunun 1 yaşına kadar ideal kiloya gelmeleri. Mamayla beraber anne sütü alan ya da yalnızca mamayla beslenen bebeklerde ise fazla kiloya karşı dikkatli olmalı. Zira bu gidişat çocuğun obez olmasına yol açabiliyor. Dolayısıyla böyle bir mesele olduğunda mama ölçüsünün, mama verme sıklığının ve sulandırma operasyonunun tekerrür değerlendirilmesi gerekiyor.

Yanlış 7:

Çocuklarda cinsiyet korumaksızın, dünyanın her yerinde ve her yarıyılında sihrime aynı izler. Başka Bir Deyişle, dünyada aynı yaştaki tüm çocuklar cinsiyet, ırk ve çağa bakmaksızın aynı boy ve kiloya sahip olur.

Doğru 7:

Bebek, çocuk ve ergenlerde sihrime, sihrime çarpıklarından takip edilerek değerlendiriliyor. Her çocuğun boy, kilo ve 2 yaşına kadar olan çocukların baş etrafları için sihrime çarpıkları bulunuyor. Ayrıca cinsiyet, ırk ve çağa göre de sihrime çarpıkları değişiklikler gösteriyor. Misalin ülkemizdeki çocuklar Avrupa ve Amerika ile karşılaştırıldığında; ilk 6 aydaki bebeklerin ve 11 yaş sonrası ergenlerin kilolarının daha fazla olduğu gözlemlenmiş. Boy açısından Amerika’daki çocuklarla karşılaştırıldığında ise bebeklik yarıyılında ülkemizdeki çocukların daha uzunken, ergenlik yarıyılının sonlarında ise daha kısa kaldıkları tespit edilmiş. Bu sebeple her ülke kendine özgü sihrime çarpıklarını 20-30 senede bir aktüelleyerek yayınlıyor.