Çocuğunuzda şaşılık varsa öğrenmeniz gerekenler

Genel olarak gözlerin aynı güzergahta bakmaması olarak adlandırılan şaşılık, çocukların vasati %3’ünde görülüyor. Bu oranın yarısı görme kaybıyla sonuçlanabiliyor. Bu göz meseleyi, çoğunlukla kırma yanılgıyı veya adale cılızlığına bağlı kolay bir nedenle, bazen de altta uyuyan ur veya beyin asaplarından birinde felç gibi ciddi problemlerin büyümesi neticeyi ortaya çıkabiliyor. Şaşılık problemi yaşayan şahıslar ise cemiyetin takribî %3-4’ünü oluşturuyor. Şaşılığın içe, dışa, alt ya da yukarıya kayma gibi değişik tipleri görülebiliyor. İçe kaymalar genellikle 1 yaş evveli bebeklerde ortaya çıkarken, nedeni de çoğunlukla öğrenilmiyor.

Göz Hastalıkları ve Sıhhati Uzmanı Opr. Dr. Şehvar Nefesoğlu, göz sıhhati hakkında ehemmiyetli bilgiler verdi.

Erken teşhis tesiri artırıyor

Olağan bir bebeğin gözlerinde yaşamının ilk birkaç ayında kayma görülebilir. Bebeğin gözlerindeki bu kayma genellikle 4-6 aylık yarıyılda düzelmiş olur. Şayet gözlerden birinde ya da ikisinde hala kayma devam ediyorsa şaşılık mevzubahisi olabilir. Erken yarıyılda tanısı konulan şaşılık tesirli bir biçimde rehabilitasyon edilebilir. Fakat tanı ve rehabilitasyonun gecikmesi vaziyetinde kalıcı görme kaybı oluşabilir. Ehemmiyetli göz problemlerinden biri olan şaşılık, zaman zaman bakış pozisyonlarında ve düşünceli bakışlar sırasında fark edilebilir.

Palavracı şaşılık

Şayet bebeğin burnunun kaşla birleştiği burun kökü basık, göz kapak kıvrımları ise geniş bir yapıya sahipse, gözün beyaz kısmı kapandığından bebeğin gözlerinde içe kayma olduğu düşünebiliyor. Oysa böyle gidişatlarda bebeğin gözleri düz baktığı gibi rastgele bir kırma kusura da bulunmuyor. Bu gidişat palavracılık şaşılık olarak adlandırılıyor ve cemiyette sıklıkla görülebiliyor. Palavracı şaşı olarak adlandırılan bu olaylara bir rehabilitasyon gerekmiyor. Zira bebeğin surat yapısı oturdukça içe kayma görüntüsü zamanla kayboluyor.

Erken müdahale ile görme kaybı önlenebilir

Göz kaymalarının doğumsal şaşılık, saklı şaşılık, kırma yanılgısına veya adale felçlerine bağlı büyüyen şaşılıklar gibi değişik tipleri vardır. Şaşılık, çocuklarda bedende başka hiçbir rahatsızlık olmadan ortaya çıkabildiği gibi, beyin felci, down belirtiyi, hidrosefali, beyin uru gibi rahatsızlıklar sebebiyle de oluşabiliyor. Bunların yanı gizeme travmaya bağlı şaşılıklar da büyüyebiliyor. Bu tip şaşılıklar, geçirilen travmanın göz hareketlerini hakimiyet eden beyin kısmını, gözü hareket ettiren asapları veya dolaysız olarak göz adalelerini etkilemesiyle oluşabiliyor. Bu kaymalar devamlı veya zaman zaman ortaya çıkabilirken, müdahale edilmediğinde göz üşengeçliğine neden olabiliyor.

Şaşılık en geç 6 yaşına kadar rehabilitasyon edilmeli

Şaşılık ve şaşılığa bağlı olarak ortaya çıkan göz uyuşukluğu ambliopi, 4-6 yaşa kadar rehabilitasyon edilmediğinde kalıcı görme kaybı gibi ciddi tabloların oluşmasına yol açabiliyor. Zira görme sistemi, genellikle bu bozukluğun rehabilitasyonuna 8 yaş sonrasında yanıt vermeyebiliyor. Şaşılığın pek çok cinsi kolay bir tetkik ile teşhis edilebiliyor. Rehabilitasyonu ise nedenine bağlı farklılık gösterirken, bazı gidişatlarda cerrahi müdahale de gerektirebiliyor.

Çocuk nöroloğunun takviyeyi gerekebilir

Şaşılık, doğumdan itibaren görülebildiği gibi sonradan da ortaya çıkabiliyor. Aile öyküsünde şaşılık bulunan şahıslarda bu göz problemi tehlikeyi çoğalış gösterebiliyor. Sonradan ortaya çıkan şaşılıkların nedeni ise çoğunlukla öğrenilmemekle beraber 1 ile 4 yaş arasında fark ediliyor. Fakat seyrek 6 yaş sonrasında ortaya çıkan şaşılıklar da olabiliyor. Şaşılığın sonradan oluştuğu gidişatlarda çocuğun göz sıhhati uzmanı dışında bir de çocuk nöroloğu tarafından değerlendirilmesi gerekiyor.

Çocuklar şaşılığı fark edemeyebiliyor

Çocuklar genel olarak şaşılıkla alakalı rastgele bir şikayet dile getirmez. Çocuktaki kayma problemini çoğunlukla aileler veya hocalar fark eder. Fakat bazı çocuklar çift ya da flu gördüklerinden şikayetçi olabilir. Ufak yaştaki çocuklar çift görme problemini düzenleyebileceklerini düşündükleri için başını yan tutarak veya kafasını çevirerek bakmaya gayret ederler. Aileler çocuklarda böyle bir gidişat gözlemlediklerinde kesinlikle bir göz sıhhati uzmanına müracaat etmelidirler.

Şaşılık psikolojik meselelere de yol açabilir

Şaşılığın neden olacağı görme problemleri dışında sosyal ebadı da çok ehemmiyetlidir. Gözde kayma meseleyi, çocuğun şahsiyetinin ve özgüven gelişiminin yanı gizeme dost ilişkilerinde de ciddi problem teşkil eder. Şaşılığın, görme yetisine ve karaktere olan tesirleri çocuğun ileride hayat boyu sosyal ve psikolojik problemler yaşamasına neden olabilir. Ayrıca özellikli ve net görme gerektiren işler seçmesine de mani olabilir.

Şaşılık rehabilitasyonunda son derman cerrahidir

Şaşılık rehabilitasyonuna başlanırken öncelikle şaşılığın altında uyuyan nedenler veya şaşılığa eşlik eden rahatsızlıklar teşhis edilmelidir. Daha sonra gözlük, adale egzersizleri ve prizmalar gibi rehabilitasyonlar sınanabilir. Son yöntem olarak ise adale cerrahisi uygulanır. Fakat bazı şaşılık tiplerinde tek rehabilitasyon yolu cerrahidir ve bir an evvel uygulanması gerekir.