Çocuğunuzu yetiştirirken bu yanılgıları yapmayın

Çocuk yetiştirirken farkında olmadan yapılan kusurlar suratından çocuğunuz özgüveni beceriksiz, sabırsız, doyumsuz ve hatta sizden duygusal açıdan uzaklaşmış birer fert haline dönüşebilir. Anne-babaların çocuklarının her istediğini yapmak, aç kalmasın diye güçle yemek yedirmek, başkalarıyla mukayese etmek gibi yaptıkları minik yanılgıların neticeleri ağır olabilir

Anne-babalar çocuklarını kendi ayaklarının üzerinde duran, zaferli ve cemiyet için verimli fertler olarak yetiştirmeye çabalıyor. Bazen bu büyük mesullük ve uğraş karşısında anne-babaların mücadelelerinin zafersiz kaldığı vaziyetler olabiliyor. Çocuk yetiştirmenin büyük bir özbilgi ve mesullük istediğini belirten

Emsey Hospital Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Fırat Hamidi ailelerin çocuk yetiştirirken düştükleri 6 temel yanlışı anlattı ve önemli uyarılarda bulundu:

Yanlış 1: “Çocuk ne kadar suskun olursa insanlar tarafından o kadar çok beğenilir”

Konutta ya da cemiyet içinde “sen sus”, “çok konuşma”, “sen karışma”, “sen ne öğreniyorsun ki” gibi söylemler çocuğun bir vakit sonra daha az konuşmasına, kendini daha az ifade etmesine ve kendini konuşmaya layık olmayan biri olarak görmesine neden olacaktır. Düşüncelerinin de değersiz ve ehemmiyetsiz olduğunu düşünmeye başlayacak olan çocuk, bir vakit sonra sual sormayan, merak etmeyen, hakkını korunamayan biri olacaktır. Öğrenişsel anlamda da bu çocuklarda bilme ile alakalı da meseleler gözlenebilmektedir. Bu süreç yetişkinlik yarıyılında da içe dönük, utangaç, özgüven noksanlığı olan bir karakter geliştirmesine zemin hazırlayacaktır.

Yanlış 2: “Çocuk bir kusur yaparsa ve sözden kavramıyorsa haykırmalı ki yaptığının yanlış olduğunu bilsin ve bir daha yinelemesin”

Yaptığı kusurlu bir davranıştan sonra çocuğa haykırmak, ses yükseltmek ve fiziksel şiddette bulunmak ilk etapta belki de o davranışın sönmesine neden olacaktır. Ancak uzun vadede tesirsiz kalacaktır. Kaldı ki çocuktaki bu davranışın kısa süreli yinelememesi de yanlış davranışı bildiği için değil, korktuğundan ve sizden gelecek tepkiden sakındığı için olacaktır. Bu da çocuğun duygusal açıdan sizden uzaklaşmasına neden olacaktır. Bu stil bir yaklaşım ile yetiştirilen çocuklar ergenlik yarıyılından itibaren fiziksel olarak büyüyeceği için ebeveynden duyumsadığı fobinin de eksilmesi ile anne babalarından gördükleri şiddeti geliştiklerinde bu sefer kendileri anne-babalarına gösterme meylinde olabilirler.

Yanlış 3: “Ben güç koşullarla geliştim ama şu an varlıklıyım; benim çocuklarım yokluk sürüklemesin, ne isterlerse yaparım”

Çocukların gereksinimlerini karşılamak elbette ki anne – babaların vazife ve mesullüğüdür. Sevgi, alaka, değer verme mevzularında hudutsuz olabilirsiniz. Ancak parasal açıdan gereksinimden aşırısını sırf imkânlarınız var diye vermeniz çocuğunuzun iyiliğine olmayacaktır. Aksine ona makûsluk yapmış olacaksınız. Her istediğine anında erişen, aynı oyuncaktan fazla fazla sahip olan, kesintisiz hediye yağmuruna yakalanan, yeni tablet telefon vs. çıktığında anında daha öncekisini vazgeçip değiştiren çocuk ve gençler, ileride direnemeyen, erteleyemeyen, bekleyemeyen, doyumsuz bir şahsiyete sahip olacaktır. Böylece bir hayli alanda güçlük ve eforluk yaşayacaktır.

Yanlış 4: “Bak komşunun çocuğu, kardeşin kendisine söylenmeden odasına gidip dersini çalışıyor, sen eline hiç kitap almıyorsun. O üniversiteye gidecek, sen ancak reyin oyna” gibi mukayese etmeler çocuğu motive eder.

Çocuğunun hırslanacağını, vaziyetten ders çıkaracağını ve motive olacağını düşünerek söylenen bu stil tümcelerin rastgele bir çocuğu motive ettiğine muayenehane pratiğinde hiç tesadüfülmemiştir. Aksine çocuğun mukayese ettiğiniz birey her kimse ona karşı hiddet sezmesine neden olacaktır. Misalin o birey kardeşiyse hiddetini ona efor kullanarak çıkarabilir. Ayrıca kendisini yetersiz ve zafersiz sezecektir, öz güveni eksilecektir. Yeterli olduğu alanları da görmezden gelecek ya da ehemmiyetsiz görmeye başlayacaktır.

Yanlış 5: “Haylazlık yapma yoksa seni polise veririm, hekim sana iğne yapar” gibi söylemler çocukların uslu durmasını sağlar.

Şaka yollu ya da anı kurtarmaya müteveccih işinize yarıyor gibi görünen bu stil tümceler çocukta travmatik tesirler oluşturabilir. Çocuklar söylediklerinize inanırlar. Bu gibi söylemler çocuğunuzun polisten, hekimden korkmasına ve asılda polise, hekime lüzumunuz olduğunda zorlanmanıza neden olacaktır. Hekim ya da polis gördüğünde korkma oğlum/kızım bir şey yapmayacak dediğinizde, eskiki söyleminizle çelişen bu meblağsız söyleminiz sizce ne derece inandırıcı olacaktır?

Yanlış 6: “Çocuğum yemek yemiyor; her yemesine karşılık ödül veririm, onu telefonla tabletle oyalayayım da çaktırmadan kaşıkla yemek yedireyim, yeter ki yesin aç kalmasın”

Özellikle bizim cemiyetimizde bir çocuk cılız ya da görece düşük kilodaymış gibi göründüğünde çocuğun annesi “Çocuğu aç mı vazgeçtin?”, “Yemek yedirmiyor musun?” biçiminde suallere maruz kalmaktadır. Bu suallere maruz kalan anneler, muhakkak bir vakit sonra kendilerini yetersiz anne olarak duyumsarlar ve çocuğu doyurmayı bir ritüel gibi görüp gerekirse güçle yedirmeye çalışırlar. Bu yaklaşımlar yemeğin ve yeme eyleminin çocuk beyninde acı veren, kriz oluşturan, neşesiz bir şeymiş gibi kodlanmasına neden olur. Çocuk her yemek gördüğünde beyninde oluşan bu geçmiş tecrübelerin tesiri ile yemekten tiksinir, daha fazla uzaklaşır ve kısır döngüye girmiş olur. Böylece kendi elinizle o korktuğunuz yeme problemini oluşturmuş olursunuz. Yemek yerken çocuğun yediği şeyi görmesi, koklaması, eline alması başka bir deyişle yediği yemeği sezmesi yemekten sevinç almasını isteriz. Acıktığını sezmesi, doyduğu zaman da tokluk duygusunu duyumsamasını isteriz. Yemek yemeyi yalnızca bir fiziksel eylem olmaktan çıkarıp aynı zamanda sofrada aile fertleri ile beraber sohbet eşliğinde neşeli, sıcak, duygusal bir paylaşım olarak sezmesini sağlamalıyız.