Çölyak hastalığına karşı yapılması gerekenler

Çocuklarda sihrime geriliği ve ishalle bulgu verebilen çölyak hastalığı, erişkinlerde ise demir beceriksizliği, gaz ve kabarıklıkla kendini belirli ediyor. Masum şikayetlerle ortaya çıkan çölyak hastalığı, genellikle bulgularının eşliğinden dolayı değişik rahatsızlıklarla karıştırılabiliyor. Glutenli gıdalardan uzak durarak beslenmek, çölyak hastalığının hakimiyet altına alınmasında ehemmiyetli rol oynuyor.

Memorial Hizmet Sağlık Kurumu Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Hakan Ümit Ünal, “9 Mayıs Dünya Çölyakla Gayret Günü” evvelinde, çölyak hastalığı ve yapılması gerekenler hakkında bilgi verdi.

Demir beceriksizliğinizi göz arkasını etmeyin

Çölyak, bazı besinlerde bulunan glutene karşı bedenin gösterdiği immün tepkin neticeyi ortaya çıkmaktadır. İnce bağırsağın üst kısmında bağırsağın iç suratını örten hücrelerde oluşan zarar sebebi ile yiyecek emiliminde bozulma yaşanmaktadır. Bulgular hastanın yaşı ve ince bağırsağın tutulum genişliğine göre değişiklik gösterebilmektedir. Sindirim sistemi şikayeti olmayan hastalarda tespit edilen demir noksanlığının sebebinin, demir emilimini bozan çölyak hastalığı olabileceği akla getirilmelidir.

Erişkinlerde çölyak bulguları çocuklardan daha değişik izliyor

Çölyak hastalığı çocukluk yaşlarında ortaya çıkabileceği gibi ilerleyen yaşlarda da kendini gösterebilmektedir. Özellikle 2 yaşından minik çocuklarda ishal ve sihrime geriliği ile bulgu vermektedir. Erişkinlerde ise;

– Karın bölgesinde öne doğru kabarıklık
– Yaşa göre kilo azlığı
– Adale zayıflığı
– Anemi
– Kemik erimesi
– Halsizlik
– Gaz şikayetleri ve dışkıda anormallik
– Ağız içinde oluşan aftlar
– Eklem, kemik ve adale sızıları
– Asaplılık
– Karanlıkta görme bozukluğu başlıca bulgular arasındadır.

Hastalığın çok hafif seyir göstermesi ve bulguların değişik rahatsızlıklarla karıştırılması, teşhisin gecikmesine ve ileri yaşlarda tanı konulmasına neden olabilmektedir.

Gluten perhizi bozulduğunda şikayetler süratle geri dönüyor

Çölyak hastalığından şüphelenilen hastanın endoskopik tahlilinde onikiparmak bağırsağı basmakalıp dahi görünse, biyopsi ile araştırılması gerekmektedir. Alınan biyopsi misallerinin patolojik tahlilinde çölyak hastalığına bağlı tipik farklılıkların görülmesi, tanı için lüzumlu ve ehemmiyetlidir. Bununla beraber hastaların %40’ında karaciğer enzimlerinde yükseklik tespit etilebilmektedir. Çölyak hastalığının rehabilitasyonu, içeriğinde gluten bulunan yiyeceklerin olmadığı bir perhizdir. Perhize bütün uyan bir hastada ince bağırsak hücre yapısı sıklıkla 3-12 ayda klasiğe gelmektedir. Tanı konduğunda pozitif olan antikorlar, glütensiz perhiz sayesinde 3 ay gibi bir müddette gerilemektedir. Ancak hasta perhizini bozup tekerrür az ya da çok gluten kapsayan besin harcamaya başlarsa, hastanın tüm şikayet ve bulguları süratle geri dönmektedir.

Ürün yaftalarına dikkat edin

Çölyak hastaları buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi hububatlardan uzak durmalıdır. Bisküviler, hazır çorba ve köfteler, malt meşrubatlar, gluten kapsayan sakız ile çikolatalar çölyak hastaları için uygun değildir. Bunun yanında koli etler ve sosis gibi bazı besinlerde dolgu malzemesi olarak buğday kullanılabilmektedir. Hazır besinlerde sıklıkla kullanılan glutene maruz kalmamak için çölyak hastalarının iyi bir yafta okuyucusu olması gerekmektedir. Çölyak hastaları glutensiz ama sıhhatli beslenme alışkanlığı yaşam biçimi haline getirmelidir. Mısır, pirinç, patates, nohut, fasulye, mercimek, kestane, soya, gibi gıdaları ve bu yiyeceklerden elde edilen un ve nişastaları rahatlıkla harcanabilmektedir. Bunların yanında; ceviz, fındık gibi kuru yemişler, incir, kuru üzüm, kümes hayvanları ve kırmızı et, tüm sebze ve meyveler, bakliyatların tüm çeşitleri, yumurta, bal gibi besinler rahatlıkla harcanabilmektedir. Çölyak hastası olanların bir haylisinin laktoz hassasiyeti olduğu göz önüne alınarak, süt ve süt ürünleri harcanırken dikkat edilmelidir.