Dikkat noksanlığı ve hiperaktivite bozukluğu nedir? Nasıl rehabilitasyon edilir?

Son yarıyıllarda en sık dinlenen hastalıklardan biridir dikkat noksanlığı. Bir çok şeyle aynı anda meşgul olan insanlarda çoğunlukla görülen bir gidişattır ve genelde çocukluk zamanlarında başlar. Uzmanlar böyle gidişatların erken yaşta ortaya çıkmaya başladığını ancak çoğu ailenin çocuğundaki bu noksanlığı farkedemediğini söylüyor. Uzm. Psk. Ali Engin Uygur dikkat noksanlığı ve hiperaktivite bozukluğu ile alakalı bilinmezleri anlattı…

Dikkat noksanlığı nedir?

Dikkat noksanlığı bireyin özellikle beğenmediği işlere odaklanamama, hoşlandığı işlere ise fazla odaklanma yanılgıyıdır. Dikkat noksanlığı olan çocuklar zaman tasarılamasında güçlük sürüklerler ve anne babaları tarafından kesintisiz işini yapması mevzusunda uyarılırlar. Hastalığın ortaya çıkış hikayesi genellikle çocuğun beyninin yanlış eğitilmesi, dolayısıyla kusurlu tavırsal alışkanlıklar edinmesiyle ilgilidir. Dikkat noksanlığı kesinlikle çocuklukta başlar ve genellikle 7 yaşından evvel ilk dikkat noksanlığı bulguları görülür. Dikkat noksanlığı problemi yaşayanların %30-50 si yetişkinlikte de rahatsızlığın tesirlerini göstermeye devam eder.

Dikkat noksanlığı nasıl giderilir?

Misalin yemek yedirmeye çalışılan çocuğa aynı anda televizyon izletilmesi, dikkatinin yaptığı iş üzerine odaklanmamasını sağlar ve çocuğa kusurlu bir ileti verilmiş olur. Reyin oynayan çocuğun önüne tam oyuncakların birden yığılması eş bir tesire sahipken, doğru olan yaklaşım oynamak istediği oyuncağı seçmesi istenerek tek bir oyuncakla zaman geçirmesidir. Eş biçimde son senelerde yaygınlaşan tabletler üzerinden bir yazı okumaya çalışmak ekranda yazıyla beraber beliren pek çok hareketli simgeler nedeniyle dikkatin yazıya verilmesini eforlaştırmakta, yazıyı bu biçimde okumaya alışan çocukların, durağan yazıları ya da kitabı okurken zorlanıp bunaldıkları gözlemlenmektedir.

Televizyon izlerken kesintisiz kanal değiştirmek, çocuğun bunaldığı anda uğraşını sürdürmekten bırakmasını ve dikkatinin başka yere kaymasını pekiştireceğinden tek bir kanal seçilerek izlemesine dikkat edilmelidir. Çocuğun ders çalışmaya alıştığı atmosferin de dikkat üzerinde ehemmiyetli tesiri bulunmaktadır. Konutta tamamıyla suskun bir etrafta ders çalışmaya alışan bir çocuk ise maksimum suskunluğun sağlanamadığı etraflarda çalışmaya odaklanmada eforluk yaşar. Yaşı ilerledikçe dış etraflarda çalışmak zorunda kaldığında bunu daha da fazla sezmektedir.

Dikkat noksanlığı rehabilitasyonu

Sol frontal lob etkinliklerindeki bozukluğun odaklanma ve yoğunlaşmada güçlüklere neden olabildiğinin düşünülmesi sebebiyle dikkat noksanlığı, biyolojik güzergahı olan, genetik olarak aktarılabilen bir rahatsızlık olarak belirlense de, ilaç rehabilitasyonunun belirli bir yaşa gelindiğinde tek başına işe yarayacağını söylemek beceriksizdir. Dikkatini toplayamadığı için bilmede eforluk yaşayan bir çocuk, ilaç rehabilitasyonuyla dikkatini çoğaldırmak için takviye alsa bile, geçmişte yaşadığı dikkat noksanlığına dayalı bilme güçlüğü sebebiyle, senelerce uğraşmasına karşın bilme meseleyi yaşamış ve bu sebeple aklında ders çalışmayı yorucu, sıkıcı, karşılığını alamadığı bir uğraş olarak kodlamıştır.

Geçmiş tecrübesine dayalı olarak çalışmaktan hiç bir zaman zevk almamış, bilmenin, okuyup kavramanın sevincini sezmemiş bir fert, dikkat noksanlığı problemini ilaçla giderip dikkatini belirli bir çalışmaya odaklayabilse bile, geçmişteki tavırsal bilmesi sebebiyle bu şartlanması üzerine psikoterapi takviyeyi almadan alışkanlığından bırakmada zorlanacaktır. Dikkat noksanlığının yetişkinlikte devam etmesi halinde rehabilitasyonun düzelmesi güçleşir. Birey senelerce dikkat dağınıklığının kasvetini sürüklediğinden dolayı, hem kendisi hem de etrafı tarafından vaziyet senelerce bir karakter bozukluğu olarak değerlendirilmiş olabilir.