Diyabet hastalığı ile baş faktörün yolları

Dünyada takribî 347 milyon şahısta diyabet olduğu hipotez ediliyor ve önümüzdeki 10 sene içinde diyabet sebebi ile vefat oranının yüzde 50 çoğalacağı hipotez ediliyor. Ülkemizde ise 20 yaş üzerindeki her 20 şahıstan 3’ü diyabet hastalığı ile karşı karşıya. Ancak bir hayli şahıs diyabetinden haberdar değil, ya da yeterince rehabilitasyon olmuyor. Diyabetin her zaman hakimiyet altında yakalanması gereken bir hastalık olduğunu söyleyen Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Serpil Salman, diyabetle baş etme yolları hakkında şunları söyledi:

Şeker metabolizmayı nasıl etkiliyor

Gerçeğinde fazla şeker tüketiminin metabolizma üzerine negatif tesirleri genel olarak insülin mukavemeti ve kilo çoğalışı üzerinden büyümekte. Kilo çoğalışı fazla olmasa dahi insülin mukavemeti olan, bel ve karın bölgesi yağlanan bireylerde karbonhidrat ağırlıklı yemeklerden birkaç saat sonra reaktif hipoglisemi nöbetleri oluşuyor. Ayrıca, kolesterol yüksekliği, bayanlarda kıllanma, adet kumpassızlıkları gibi meseleler büyüyebiliyor. Tüm bu meselelerden korunmak için kumpaslı beslenme ve egzersiz çok ehemmiyetli.

Kimler tehlike grubunda

Kilolu veya kilo aşırılığı olan, bel etrafı kalın bireylerde 40-45 yaşından sonra daha apaçık olmak üzere diyabet tehlikeyi çoğalır. Alttakilerden bir veya daha aşırısı eşlik ediyorsa bu tehlike çoğalışı daha da fazladır. Birinci derece yakın akrabasında anne, baba, kardeş diyabet bulunanlar, kocaman bebek doğuran veya daha evvel hamilelik şekeri tanısı almış bayanlar, yüksek tansiyonu olanlar, kan yağları yüksek olanlar, daha evvel açlık şekeri hudutta yüksek 100-125 mg/dl bulunanlar, saklı şeker tespit edilenler, polikistik over belirtiyi PKOS olan bayanlar, atar damar hastalığı bulunanlar, düşük doğum tartılı doğan bireyler, fizik etkinliği düşük olan bireyler, doymuş yağlardan zengin ve posa ölçüyü düşük beslenme alışkanlığı olanlar, şizofreni hastaları ve atipik antipsikotik ilaç kullanan bireyler, uzuv özellikle böbrek nakli yapılmış hastalar.

Diyabetin rehabilitasyonu nasıl yapılıyor

Diyabet rehabilitasyonunun esasını doğru beslenme ve kumpaslı egzersiz oluşturur. Bu rehabilitasyonlarla yeterli kan şekeri hakimiyeti sağlanamıyorsa ilaç rehabilitasyonu ilave edilir. Diyabet rehabilitasyonunda kullanılan ilaçlar haplar oral antidiyabetikler ve insülin olmak üzere iki gruptur. Yetişkin yaşta diyabet olan şahısların çoğunluğu uzun seneler, yalnızca oral antidiyabetiklerle zaferli bir biçimde rehabilitasyon edilebilir. Ancak bedeninde bütün veya bütüne yakın insülin beceriksizliği olan, oral antidiyabetik rehabilitasyona cevap alınamayan veya bu ilaçları kullanması mahzurlu olan bireylerde rehabilitasyon insülinle yapılır. Bu rehabilitasyonların doğru uygulanması için hastanın eğitimi koşuldur ve bu sebeple eğitim rehabilitasyonun bir parçası olarak görülmelidir.

Diyabet önlenebilir mi

Çocukluk çağının diyabeti olarak öğrenilen tip 1 diyabeti önlemek bugünkü bilgilerimize göre olası değil. Yetişkin tip tip 2 diyabet cemiyette çok daha yaygın olarak görülüyor. Bu hastalığın önlenmesine müteveccih olarak çocukluk çağından itibaren ihtiyatlar almak olası. Yaş, bel etrafı, beden ağırlığı, ailede diyabet öyküsü, hamilelikte diyabet geçirmiş olmak, kalp damar hastalıkları, polikistik over belirtiyi, uyku apne belirtiyi varlığı vb vaziyetler dikate alınarak bir bireyin diyabet istikametinden tehlikeli olup olmadığı tanımlanabilir. Tehlikeli bireyler açlık ve gereğinde şeker yükleme testi OGTT yapılarak incelenmelidir. Açlık kan şekeri hafif yüksek veya saklı şekeri olan bir şahıs fazla kilolarını vererek ve egzersiz yaparak diyabet büyüme tehlikesini yüzde 58 oranında eksiltebilir.

Diyabetliler için püf noktalar

Bol bol su için: Yeterli akışkan alamamak kan şekerinin yükselmesine, böbrek meselelerine yol açabilir. Yaz aylarında su tüketimini artırmak, diyabetliler için çok ehemmiyetlidir.

Egzersiz yapın: Yaz ayları sarih mekanlarda yapılan egzersiz için iyi bir fırsattır. Sabah veya akşam, fazla sıcak olmayan saatlerde, yemekten bir saat sonra yürüyüş, yüzme gibi egzersizlerin yapılması bir yandan iyi zaman geçirmenizi sağlar, öte yandan kan şekeri hakimiyeti, kilo verme, kalp damar hastalıklarından korunma gibi faydalar getirir.

Ayaklarınıza iyi bakın: Yazın terlik, sarih kundura kullanımı çoğalır. Parmak arası terlikler diyabetlilerde ayak yaralarına neden olabilir. Ayaklarında duyu kaybı gelişmiş olan diyabetlilerin kundura tercihine dikkat etmeleri, üryan ayakla gezmemeleri gerekir.

Cildinizi ıslatın: Cilt yazın da kışın da kurumaya eğilimlidir. Islatıcı kullanılarak cildinizin kurumasını önleyin.

İlaçlarınızı sıcaktan gözetin: Haplar, insülinler, kan şekeri ölçüm makineleri ve çubukları fazla sıcaktan korunmalıdır, zira bozulurlar. Unutmayın! İnsülin bozulduğu halde olağan görünebilir.

Hipoglisemiden korunun: Egzersiz sıklık ve ölçüsünün çoğalışı, insülinin sıcak havada ciltten daha süratli emilmesi gibi sebeplerle yazın hipoglisemi kan şekerinin fazla düşmesi tehlikeyi fazladır. Hipoglisemi bulgularına karşı açıkgöz olun.