Günde 10 saat oturuyorsanız dikkat

Hareketsiz yaşam genleri ihtiyarlatıyor. Günde 10 saat oturan ve haftalık 150 dakika aerobik egzersiz teklifini yerine getirmeyenlerin, biyolojik olarak 8 sene daha ihtiyarladığına dikkat toplayan uzmanlar, “Yaşamınızı sağlıklı geçirmek, genlerinizi genç yakalayabilmek için harekete geçin” teklifinde bulunuyor.

Üsküdar Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölüm Başkanı Doç. Dr. Defne Kaya, sağlık üzerinde ehemmiyetli tesirleri bulunan hareketli yaşam ve egzersizin ihtiyarlamayı geciktirdiğini söyledi.

“Daha Öncekinden günde 6 saat oturan bayanların üç saat oturanlara göre % 10 daha fazla kansere yatkın olduğunu öğreniyorduk. Ama yeni çalışmalar işin ciddiyetini azıcık daha gözler önüne sermiş vaziyette” diyen Doç. Dr. Kaya, “Kanserin ötesinde otura otura genlerimizi ihtiyarlatıyoruz. Günde 10 saat oturan ve haftalık 150 dakika aerobik egzersiz teklifini yerine getirmeyenler, biyolojik olarak 8 sene daha ihtiyarlamaktadır. Asıl yaşımız ile biyolojik yaşımız her zaman aynı oranda ilerlemez. Bazen çok daha yaşlı bazen çok daha genç bir vücuda sahip olabiliriz. İşte yapılan çalışmalar, hareketsiz yaşamın gerçeğinde genleri ihtiyarlattığını göstermiş durumda” biçiminde konuştu.

Telomerler de kısalıyor

Her bir Deoksirübo Nükleik Asit helezonisinin ucunda bulunan telomerlerin hücrelerimiz her ufalandığında kesintisiz kısaldığını belirten Doç.Dr. Kaya, hareketsiz yaşamın telomer kısalmasını süratlendirdiğimi ifade ederek şunları söyledi:

“Telomer, her bir Deoksirübo Nükleik Asit helezonisinin ucunda bulunan ve kromozomları gözeten parçalardır. Tıpkı pabuç bağcıklarının ucundaki plastik parçalara eşler. Bedenimizdeki tüm hücrelerdeki Deoksirübo Nükleik Asit helezonilerinin ucunda bulunurlar. Her hücrede 23 kromozom çifti olduğundan, her hücrenin 92 telomeri vardır. Hücrelerimiz bizi genç ve sağlıklı yakalayabilmek için her ufalandığında, telomerler kesintisiz kısalır. Ayrıca telomer uzunluğu stres, sigara, obezite, egzersiz yetersizliği, makûs beslenme alışkanlıklarının da katkısı ile daha da kısalır. Ceninin ilk başlangıçta telomer uzunluğu 15 bin BP’dir. BP:base pair-baz çift Anne rahminde o kadar süratli bir hücre dağılınması ve artması yaşanır ki bebek doğduğunda telomer uzunluğu 10 bin BP’e kadar düşer. Genellikle ihtiyarladığımızda telomer uzunluğumuz 3 bin – 4 bin BP’e kadar kısaldığında artık hücrelerimiz görev yapmayı vazgeçerler. Tüm yaşamımız süresince takribî her biri 7 bin BP uzunluğunda telomerimiz vardır ve yaşam biçimine bağlı olarak telomerlerimiz her sene 50-200 BP kısalır. Şayet hareketsiz bir yaşamımız varsa, günde 10 saat oturuyorsak telomerlerimiz senede vasati 170 BP kısalmaya başlıyor.”

Hareketsiz yaşamın telomer kısalmasını süratlendirdiğini, bunu da yaşanmamış 8 seneye karşılık geldiğini belirten Doç. Dr. Defne Kaya, “Yapılan çalışmalar uzun vakit oturan, gün içinde hareketsiz kalan, haftada en az üç gün kalp ritmini artıracak tempolu yürüyüş, koşu, bisiklete binme gibi etkinlikleri yapmayan bireylerde, telomer boyunun faal şahıslara oranla oldukça kısa olduğunu göstermiştir” ifadelerini kullandı.

Doç.Dr. Kaya, telomer kısalmasını tetikleyen değişik etmenlerin kalp hastalıkları, diyabet, kanser, sigara tüketimi ve obezite olduğunu belirtti.

Egzersiz yalnızca sağlık değil gençlik de veriyor

Gün içinde uzun vakit sabit oturmak zorunda kalsa da günde en az 30 dakika tempolu yürüyüş yapan ya da egzersiz yapanlarda telomer kısalmasının sıradan hudutlarda bulunduğunu dile getiren Doç. Dr. Defne Kaya, şunları kaydoldu:

“Bu da bizlere gerçeğinde çok ehemmiyetli bir ipucu veriyor: Genç ve enerjimiz yerinde iken başlayacağımız egzersiz bizi yalnızca sağlıklı değil genç de yakalayacaktır. Otomobilde, dükkanında, masa başında, televizyon ve ekran karşısında geçirdiğimiz zamana baktığımızda, 24 saatin 7 saatini yatarak geçirdiğimizi düşünürsek, geriye kalan 17 saatin yalnızca 1-2 saatini ayaklarımızın üstünde geçiriyoruz. Bunun da ne kadarında kalbimizin ritmi değişiyordur, münakaşalı. Yetişkin ve genç fertlerin günde en az 10 saat sabit pozisyonda kaldığı bilgisi, bizleri, uzun vakit oturmayı “yeni sigara eşi risk” olarak sınıflandırmaya itmiştir. Hareketsiz yaşam Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünyada vefata yol açan dördüncü önlenebilir trajedi olarak sayılıyor. Haftada bir kaç defa günlük 30-45 dakika egzersiz yapan bir şahıs geri kalan tüm zamanını oturarak geçiriyorsa hala sedanter fiziksel etkinliğin asgari seviyede olduğu, hareketsiz yaşam stili sayılmaktadır. Sabit pozisyonda uzun vakit çalışıyorsanız, her 30 dakikada bir “2-3 dakika” ayağa kalkıp yürüyün. Ayrıca hiçbir şeye müddet bulamıyorsanız dahi haftada 2-3 defa 30-40 dakika tempolu yürüyüş yapın. Yalnızca yürümek için çıkın. Yaşamınızı sağlıklı geçirmek, genlerinizi genç yakalayabilmek için harekete geçin.”