Hamilelikte röntgen çekimi ile alakalı öğrenilmesi gerekenler

Hamilelik yarıyılı, hem annenin hem de bebeğin sıhhati için bir hayli mevzuya daha özenli yanaşmayı gerektiriyor. Fakat anne adaylarının hamilelik sırasında muhtelif X ışınlarına maruz kalması, hamileliği tehlikeye atabiliyor. Bilhassatanısal emelli çekilen röntgen filmleri, bebeğin gelişim sürecini negatif doğrultuda etkileyebiliyor.

Central Hospital’dan Radyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Çetin Öner, hamilelikte röntgen çekimi hakkında önemli uyarılarda bulunuyor.

Canlılar emin oranda ışınıma maruz kalabiliyor

Işınımı kısaca, yüksek enerji özelliği bulunan, ayrıca X ve gamma ışınlarını düşük dalga boyunda taşıyan iyonize ışınlar olarak özetleyebiliriz. Bu ışınım, dünya üzerindeki tüm canlıları etkileyebilirken, güneş ışınlarından yer kabuğunda bulunan maddelere kadar her türlü natürel yoldan alınabilme özelliği taşır. Natürel yolların yanı gizeme tıp alanında kullanılan muayene ve tarama vasıtaları, bilim teknoloji ve çağdaş yaşam elementleri de kesintisiz olarak dünya üzerine ışınım dağılmasına neden olur.

Katkının yanı gizeme hasarları da mevcut

Röntgen veya tomografi filmlerine her ne kadar negatif bakılsa da bazı sağlık gidişatlarında gereksinim dinlenebiliyor. Fakat X ışınları kullanılarak çekilen bu filmler, bir yandan bedende büyüyen hastalıkların teşhis ve rehabilitasyonuna katkı sağlarken, değişik yandan da ciddi biçimde ışınım yayımına yol açıyor. Banal koşullarda bile fertlere hasar veren ışınım, hamilelik sürecinde ise hem annenin hem de bebeğin sıhhati açısından bir hayli tehlike oluşturabiliyor.

Bebekte gelişim geriliğine yol açıyor

Hamilelik zamanınca ışınıma ya da X ışınlarına fazla maruz kalmak anne adayında doku zararları, bebekte ise gelişim geriliği yaşanmasına yol açabiliyor. Ayrıca bebekte, anne karnında birtakım anomalilerin ve nörolojik rahatsızlıkların yanı gizeme, bebek kaybına kadar bir hayli problemin ortaya çıkmasına zemin hazırlayabiliyor. Ancak bu neticeler, anne ve bebeğin aldığı ışınımın dozuna ve maruz kalınan ışınımın hamileliğin hangi yarıyılına denk geldiğine göre de farklılıklar gösterebiliyor. Anne adayları hamile kaldığını fark etmeden röntgen filmi çekimine girebiliyor. Böyle problemler ise çoğunlukla bu hamile gruplarında görülüyor. Fakat bu mevzuda yapılan çalışmalar, 5 rad ve altındaki ışın ölçüsünü almış olan hamileliklerde fetusun hasar görme ihtimalinin çok düşük olduğunu ortaya koyuyor.

Işınım oranı 15 rad’ı geçmemeli

Şayet röntgen operasyonu, 2. ile 8. hafta arasında ve 1 kereye mahsus yapılmışsa bebeğe bir hasar vermez. Röntgen sebebiyle alınan ışınım oranı 15 rad’dan az ise bebek için rastgele bir tehlike oluşmaz. Fakat ışınım oranı 15 rad’dan fazla ise hamileliğin sonlandırılması gerekebilir. Ayrıca teşhis ya da rehabilitasyon sırasında birden fazla röntgen çekimi gerekiyorsa ve anne adayı hamileliğinden bu görüntüleme operasyonlarından sonra haberdar oluyorsa, dozun hesaplanması için kesinlikle bir radyoloji uzmanına müracaat etmelidir.

Diş, akciğer, kol ve bacak röntgeni çekilebilir

Hamilelik süresi içinde röntgen çekimine gereksinim dinleniyorsa bazı ehemmiyetli noktalara dikkat edilmesi gerekiyor. Misalin; diş, akciğer, baş, kol ve bacak gibi bölgeler için röntgen çekimlerinde, ışınım dolaysız alt karnı hedef almayacağından yaydığı enerji de düşük olacaktır. Bu sebeple de bebek için rastgele bir gelişim geriliği ya da doğumsal sakatlık tehlikeyi oluşmayacaktır. Fakat faize uzuvlarının ve karın bölgesinin dolaysız olarak ışınıma maruz kalması bebeğin süratle büyümekte olan hücrelerinde birtakım metamorfozlara neden olabilir. Hatta bu gidişat, bebeğin ileriki yarıyıllarda kansere tutulma tehlikesini de tetikleyebilir.

Uzman yardımı koşul

Şayet tüm temkinlere karşın, hamilelikte röntgen sürükletilmesi zaruri ise kesinlikle bir uzman yardımı alınmalıdır. Röntgen operasyonu sırasında ışınımın ayrılması için gözetici elbiseler giyilebilir. Ancak anne adayı, sıhhati tehlikeye girecek kadar bir problem taşımıyorsa röntgen çekiminin doğum sonrasına vazgeçilmesi daha uygun olacaktır.

MR ve ultrason hasarlı değil

Hamilelik süreci ile alakalı merak oluşturan bir değişik mevzu ise, MR ve ultrason operasyonlarının anne ve bebek sıhhati açısından mahzur oluşturup oluşturmadığıdır. Öğrenilmesi gerekir ki hamilelik sürecinde MR çekimi, anne ve bebek için rastgele bir hasara yol açmaz. Şayet hamilelikte MR usulüyle bir tanı tanımlanması gerekiyorsa, bu operasyonun kullanılmasında bir mesele yoktur. Yeniden tanı emelli ultrason usulüne gereksinim dinleniyorsa, ses dalgalarının 1,0 olması gerekir. Anne ve bebeğe verilen dalgalar düşük derecede olduğu vakitçe rastgele bir tehlike oluşmaz.