İki haftadan uzun süren öksürüğe dikkat

Gelişmiş ülkelerde oldukça seyrek görülmekle beraber ağırlıklı olarak akciğerleri etkileyen bir hastalık olması sebebiyle verem hala konuşulmaya devam ediyor. WHO Dünya Sağlık Teşkilatı raporlarına göre, dünya genelinde görülme sıklığı ve yaygınlığı ile yaşam kayıpları oranlarının giderek düştüğü görülen verem, bugün tüm dünyada oldukça tesirli neticelerle rehabilitasyon edilebiliyor. Ancak, hastalığa neden olan basilin, akciğerlerin yanı gizeme kemikler, eklemler, beyin, böbrekler, sindirim sistemi, omurga gibi uzuvları da yakalayabileceğini söyleyen, Acıbadem Ankara Sağlık Kurumu, Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Başak Koç, hastalığın özellikle beden mukavemetinin düştüğü anda ortaya çıktığına dikkat toplayarak, 2 haftadan uzun süren öksürüğe dikkat çekti.

Kumpaslı takip ve ilaç rehabilitasyonu ehemmiyetli

Ulus arasında daha çok tüberküloz olarak öğrenilen verem, ‘mycobacterium tuberculosis’ adlı bir mikrop tarafından ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalık. Verem, günümüzde hem önlenebilen hem de rehabilitasyon edilebiliyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından son derece titiz tarama ve takip programları sürdürülüyor. Sağlık Bakanlığı bilgilerine göre ülkemizde yüz binde 17.2 oranında görülen verem hastalarının, %92’sini yeni tanı almış hastalar oluştururken, %8’i daha evvel rehabilitasyon gören verem hastalarından alana geliyor. Basiller, çoğunlukla akciğerlerde hastalık oluşturmalarına karşın kemikler, eklemler, beyin, böbrekler, sindirim sistemi, omurga gibi uzuv ve sistemlerini de etkileyebildiğini söyleyen Dr. Başak Koç, hastaların kumpaslı takip ve ilaç rehabilitasyonuyla galibiyetli bir biçimde rehabilitasyon edilebildiğini söylüyor.

Hava yoluyla bulaşıyor

Hastalığın hava yoluyla bulaşması etrafındaki bireylerin enfekte olma riskini çoğalıyor. Bu sebeple özellikle hasta ile yakın ve uzun süreli teması olan bireylere bulaşma tehlikesinin daha fazla olduğunu söyleyen Dr. Başak Koç, “Verem hastalığı olan bir bireyin soluk vermesi, öksürmesi, aksırması, konuşması ile mikroplar havaya saçılır. Sağlıklı bireyler bu mikropları soluklarıyla alabilir. Bu sebeple hastanın aile fertleri, aynı konutu paylaştığı dostları, işyeri ve etrafındaki bireylerin dikkat etmesi gerekir” diyor. Basiller, güneş görmeyen ve yeterince havalandırılmayan civarlarda saatlerce havada asılı kalabiliyor. Ancak, solunum yoluyla alınan tüberküloz mikrobu hemen hastalığa neden olmuyor yalnızca tüberküloz enfeksiyonunu büyüyor. Bedende suskun kalan tüberküloz basili, bireyin beden mukavemetinin düştüğü bir anda hastalık olarak ortaya çıkıyor. Verem mikrobu alarak enfekte olan bireylerin takribî yüzde 10’unun yaşamlarının rastgele bir yarıyılında verem hastalığına tutulduğunu dile getiren Dr. Koç, genellikle verem rehabilitasyonu başlandıktan takribî olarak 2-3 hafta sonra bulaşıcılığın sona erdiğini söylüyor.

İki haftadan uzun süren öksürük varsa dikkat

Verem basili ile enfekte olan bireylerde hastalığın ortaya çıkış süresi değişebiliyor. Bazı bireylerde bir iki hafta içinde hastalık ortaya çıkarken, bazı hastalarda seneler sonrasında hastalık görülüyor. Burada bireyin bağışıklık sistemi son derece ehemmiyet taşıyor. Dr. Koç, bu sebeple 2-3 haftadan uzun süren ve rehabilitasyona yanıt vermeyen öksürük, balgam, balgamda kan, ateş, gece terlemesi, bitkinlik, halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık, soluk darlığı, göğüs ve sırt sızısı gibi bulgular kollanan hastanın kesinlikle bir uzmanı müracaat etmesi gerektiğini söylüyor. Verem, akciğerlerin dışında beyin, böbrekler ya da omurga gibi bedenin öbür uzuvlarını da yakalayabildiği için bu gidişatta o uzva müteveccih bulguların ortaya çıkabildiğini söyleyen Dr. Koç, “Bu sebeple genel verem bulguları her hastada görülemeyebiliyor. Tutulum gösterdiği uzva göre, lenf bezi gelişmesi, idrarda kan görülmesi, eklemde şişlik gibi bulgulara da dikkat edilmesi gerekiyor” diyor.

Rehabilitasyonun galibiyetinde kumpaslı ilaç kullanımı koşul

Verem bulaş tehlikeyi yüksek olmakla beraber uygun ilaç rehabilitasyonu ile iyileşebilen bir hastalık. Ancak rehabilitasyonda hasta geçimi ve dikkati de son derece ehemmiyet taşıyor. Rehabilitasyonda birden fazla ilacın kumpaslı ve yeterli vakitte beraber alınması gerektiğine işaret eden Dr. Başak Koç, “İlaçlarını önerilen biçimde aksatmadan, yeterli vakitte içen hastaların hemen hepsi galibiyetle rehabilitasyon edilir. Verem mikrobunu kesin olarak öldürmek ve bir daha artarak hastalık yapmasını yasaklamak için rehabilitasyonun en az altı ay devam etmesi gerekir. Yapılan balgam hakimiyetlerinin neticelerine göre 2 veya 3 ay sonra kullanılan ilaç sayısı eksiltilebilir” ifadelerini kullanıyor.

Dirençli veremin rehabilitasyonu eforlaşıyor

Kumpaslı rehabilitasyonun hastanın iyileşmesini sağladığı gibi, bulaşıcılığı da önleyerek cemiyet sıhhatini korunması açısından da son derece kıymetli olduğunu söyleyen Dr. Başak Koç, “Hasta ilaçlarını kumpaslı kullanmazsa mikroplar ilaçlara karşı direnç geliştirir. Dirençli verem denilen bu hastalık tipinin güç olsa da rehabilitasyon edilebildiğini söyleyen Dr. Başak Koç, laflarına şöyle devam ediyor: “Rehabilitasyonun uzun sürmesi, daha çok yan tesir yaratması ve daha pahalı olması sebebiyle çok daha güçtür. Bu hastalarda çok sayıda ilacın 18-24 ay kullanılması gerekir. Bu sebeple ilaçların sağlık personeli veya mesul bir birey tarafından hastaya içirilmesi en tesirli rehabilitasyon usulüdür. “Doğruda Himayeli Rehabilitasyon” olarak belirlenen bu usulle, hastaların ilaçların aksatmadan kumpaslı alması sağlanmış olur.”

Tanı, rehabilitasyon ve takipler fiyatsız

Verem hastalığının kesin tanısının balgamda verem mikrobunun basillerinin gösterilmesi ile konulabiliyor. Hastanın hikayesi alınıp genel fiziki değerlendirmelerin ardından, akciğer filmi çekilir ve laboratuvar tahlilleri sonrasında tanı netleşiyor. Ülkemizde, rastgele bir Tüberküloz Savaş Dispanserlerinde tanı, rehabilitasyon ve takiplerin fiyatsız olarak yapıldığını söyleyen Dr. Başak Koç, tüm verem ilaçlarının da Sağlık Bakanlığı tarafından fiyatsız olarak sağlandığını belirtiyor.