İnsülin mukavemetini kırmak için ne yapılmalı

Tüm dünya ile beraber ülkemizde de giderek artan obezite ve diyabet, “insülin mukavemeti” olarak adlandırılan metabolik meseleyi de birliktesi getiriyor. Bedendeki yağ oranının çoğalması insülin mukavemetine, insülin mukavemeti de bedende yağ oranı çoğalışına ve obeziteye yol açıyor. Protein metabolizması, faize ve bağışıklık gibi pek çok sistemi etkileyen insülin mukavemetinin rehabilitasyon edilebilmesi için öncelikle beslenme ve egzersiz alışkanlıklarının gözden geçirilmesi zorunlu. Memorial Ankara Sağlık Kurumu Endokrinoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Canan Demir, insülin mukavemeti ve rehabilitasyon usulleri hakkında ehemmiyetli bilgiler paylaştı.

Glukoz kullanımı eksilirken imalinin çoğalmasıyla ortaya çıkıyor

İnsülin mukavemeti, insülinin dolaşımda bulunmasına karşın glukoz, yağ ve protein metabolizmasındaki biyolojik tesirlerini gösterememesidir. Dokularda insülinin vasıtayı olduğu glukoz kullanımının eksilmesi ve karaciğerde glukoz imalinin çoğalması ile ortaya çıkan metabolik bozulma, insülin mukavemetinin esasını oluşturmaktadır. İnsülin mukavemeti, tip 2 diyabet, hipertansiyon ve polikistik over belirtisine eşlik etmektedir. İnsülin mukavemetiyle ilgili metabolik vaziyetin değerlendirilmesinde; açlık ve tokluk kan şekeri, HbA1c kıymetleri bakılmalıdır. Zorunlu gidişatlarda şeker yükleme testi yapılabilir.

Bu kıymetlere dikkat

Metabolik belirti kriterlerini taşıyan fertlerde insülin mukavemetinin de bulunduğu kabul edilmektedir. Alttaki kriterlerden en az ikisinin mevcut olduğu mukavemetinin de olduğu kabul edilerek değerlendirme yapılmalıdır.

– Bel etrafı bayanlarda 80cm, erkeklerde 94cm üzerindeyse
– Açlık kan şekeri 100mg/dl’den yüksekse
– Kan tazyiki 130-85mmhg üzeri veya hipertansiyon tanısı ile antihipertansif ilaç kullanımı varsa
– Trigliserid seviyeyi 150mg/dl’nin üzeri veya HDL-kolesteroliyi kolesterol bayanlarda 50mg/dl erkeklerde 40mg/dl’den düşükse

Ailesinde insülin mukavemeti olanlar dikkat

İnsülin mukavemeti veya tip 2 diyabeti olan bireylerin yakınlarında genetik etkenlerin tesiri ile insülin mukavemeti daha sık görülmektedir. Ayrıca hareketsiz yaşam, yüksek kalorili beslenme gibi etmenler de insülin mukavemeti gelişimine yol açmaktadır. Adale, yağ doku ve karaciğer, insülin mukavemetinden etkilenen dokulardır.

Şok perhizlerden uzak durulmalı

İnsülin mukavemeti rehabilitasyonunda ilk adım, yaşam stili farklılıklarıdır. Tıbbi beslenme rehabilitasyonu, hareketin artırılması, uyku kumpasının sağlanması ve sürdürülebilir olması ehemmiyetlidir. Tıbbi beslenme rehabilitasyonu; ferdin yaşı, cinsiyeti, fiziksel etkinlik ve yaşam biçimine göre şahsa özgün olarak tanımlanmalıdır. Beslenme programı tüm yiyecek ögelerini yeterli ve balanslı bir biçimde kapsamalıdır. Kısa yarıyıl şok programlar uygulanmamalıdır. Beden ağırlığının 6 ayda takribî %5-10’unun eksiltilmesi amaçlanmalıdır. Ferdin günlük mevcut kalori alımı hesaplanmalı ve vasati 400-600 kcal eksiltilmelidir. Haftalık 0.5-1kg ağırlık kaybı amaçlanmalıdır. Balanslı beslenme programı 4-6 öğünden oluşmalıdır. Sık aralıklarla beslenme bir sonraki öğünde fazla yemeyi önler. Günlük protein alımı toplam kalorinin %20-35’ini oluşturmalıdır. Proteinin yeterli ölçüde alınması tokluk hissi ve yağsız beden kitlesini gözetmesi açısından ehemmiyetlidir. Şeker gibi kolay karbonhidratlar yerine, bütün hububat mahsulleri ve baklagiller gibi kompleks karbonhidratlar seçim edilmelidir.

Bazı hastalara ilaçla rehabilitasyon önerilebilir

Yaşam stili farklılığını uygulayamayan veya verim görmeyen hastalara metformin kapsayan ilaçlarla rehabilitasyon önerilebilir. Bu ilaçlar iştah ve hafif kilo kaybı tesiri gösterir. Metformin özellikle HbA1c % 5.7-6.4 arasındaki açlık ve/veya tokluk kan şekeri bayağı hududun üzerinde olan, hamilelik diyabeti hikayesi bulunan, beden kitle indeksi 35’ten büyük hastalarda diyabet büyüme tehlikesini %30 eksiltmektedir.