İyot beceriksizliğinin bedene tesirleri ve alınması gereken ihtiyatlar

Sağlıklı yaşam için zorunlu olan iyotun noksanlığı başta tiroit olmak üzere bir hayli sağlık problemine yol açabiliyor. İyot noksanlığı sebebiyle ortaya çıkabilecek sağlık problemlerinin önüne geçebilmek ise anne karnında iyot takviyeyi ile muhtemel oluyor. “21 Ekim Küresel İyot Noksanlığı Günü” evvelinde Memorial Ataşehir Hastanesi Endokrinoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Erol Bolu iyot beceriksizliğinin bedene tesirleri ve alınması gereken ihtiyatlar hakkında bilgi verdi.

Yeterli iyot alımı tüm beden sıhhati için çok ehemmiyetli

Tiroit hormonlarının imali için temel bir madde olan iyot, yiyeceklerle ya da su ile alınabilen bir mikrogıdadır. Dün­ya Sağ­lık Ör­gü­tü, erişkin fertlerin günlük 150 mikrogram, hamileler ve süt veren annelerin 200-250 mikrogram, çocukların ise 50-120 mikrogram iyot alı­mını önermek­te­dir. İyodun aşırısı bedentan idrarla atılmaktadır. Bu sebeple günlük idrar ile atılan iyot gerçeğinde bireylerin son 24 saat içinde aldıkları iyottun göstergesidir.

Günlük iyot alımı 50 mikrogramın altına düşerse

İyot, dağ­lık ve de­niz­den uzak ayrıl­ge­ler­de top­rak­tan sü­zül­dü­ğü için di­yet­te iyot ek­sik­li­ği dünyada mil­yonlarca in­sa­nı et­ki­lemektedir. Günlük iyot alımının 50 mikrogram al­tı­na düşmesi ile ti­ro­it ye­ter­li tiroit hor­monlarının üre­ti­mi­ni sür­dü­re­mez ve tiroit bezi gelişmeye başlar. Zamanla yeterli imal olmadığı için tiroit hormon yetmezliği; başka bir deyişle hipotiroidi ortaya çıkar.

İyot noksanlığı anne karnındaki bebeğin gelişimini maniler

Yeterli iyot alınmaması yalnızca tiroit hormon noksanlığı değil bir hayli sağlık problemini birliktesi getirebilir. Perhizdeki iyot ek­sik­li­ği; nor­mülk nö­ro­lo­jik ge­liş­me ve bü­yü­me için ti­ro­it hor­mo­nu­na ih­ti­ya­cı olan anne karnındaki bebek ve ço­cuk­larda büyümeyi yasaklayıcı bir gidişattır. İyot noksanlığı sebebiyle düşükler, ölü doğumlar, bebeklerde doğum anomalileri, perinatal çocuk kayıplarında çoğalış, nörolojik ve psikomotor gelişim bozuklukları, yenidoğanda hipotiroidi, çocukluk ve ergenlik yarıyılı akılsal ve fiziksel büyüme geriliği, tüm yaşlarda guatr, hipotiroidi, mental işlevlerde cılızlık görülebilir. İyot noksanlığı için en ehemmiyetli yarıyıl, hamileliğin başından 3 yaşına kadar geçen yarıyıldır.

Türkiye’de yüksek oranda iyot noksanlığı görülüyor

Ülkemizde yeterli iyotlu tuz tüketimi yüzde 56.5’lardadır. İyotlu tuz kullanımı sanayi bilgilerine göre şehir merkezlerinde yeterlidir; ancak himalaya tuzu gibi bazı iyotsuz tuzların kullanımının moda olması ve giderek dağılması bu mevzuda bir bilinmeyenlik yaratabilir. Kırsal kesimlerde ise iyotlu tuz tüketimi zati çok düşük oranlardadır. Bir Hayli şehir merkezinde istenilen iyot bedelleri tutulmuş gibi görünse de hali hazırda Türkiye’nin yüzde 27,8’inde ciddi-orta derecede iyot noksanlığı vardır.

Tuzu ışık geçirmeyen kaplarda gizleyin

Mevcut iyotlu tuzların iyi saklanmaması ve büyük kutularda satılması bu tuzlarda iyotsun kaybolmasına yol açabilmektedir. Tuzun iyot kaybına uğramaması için ışık geçirmeyen kaplarda saklanması gerekir. Ayrıca tuzun yemek pişirilirken değil piştikten sonra konulması da iyodun buğulaşmasını önleyecektir. Bir Hayli aile çocukların iyot beceriksizliğini giderebilmek için yüksek iyot içeriği olan tuzları seçim etmekte, besin zenginleştirmesi ya da multivitamin takviyeyi sağlamaktadır.

Bunlara dikkat edin

İyot vaziyetinin en iyi göstergesi olan idrar iyodu gebelerde 100-200 mikrogram/L arasında olmalıdır. Bunun sağlanması için iyotlu tuz, deniz mahsulleri, iyottan zengin yiyecekler ya da yiyecek ilaveleri ile günlük vasati 250-300 mikrogram iyot alınması gerekir. Sağlıklı bir hamilelik ve emzirme yarıyılında deniz balıkları, ıspanak-pazı gibi yeşil yapraklılar, şalgam, kabak, kuru fasulye, sarımsak, yumurta, süt ve süt mahsulleri alımı hekim hakimiyeti ile sağlanmalıdır. Ayrıca brokoli, karnabahar, lahana gibi tiyosiyanat içeriği yüksek yiyecek tüketimi kısıtlamalı ve sigara dumanı gibi perklorat ve değişik kimyevilerin olduğu etraflardan uzak durulmalıdır.