Kalça çıkığının nedeni yanlış kundaklama

Erken yarıyılda rehabilitasyon edilmezse aksama veya ayağın kısa kalması gibi ciddi kalıcı sakatlıklara neden olabilen kalça çıkığı Türkiye’ de her 1000 canlı doğumdan 15’inde görülüyor. Bu oran tüm dünyada izlenen ortalamaların üzerinde. Acıbadem Zekeriyaköy Tıp Merkezi Radyoloji Uzmanı Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu, bunun en ehemmiyetli sebebi olarak akraba konutluluklarının yanı gizeme bebeklere “kundak yapma” alışkanlığı olduğuna dikkat toplayarak, “Kalça çıkığını önlemek için bebeğinize asla kundak yapmayın. Ayrıca kalça hareketlerini kısıtlayacak dar kıyafetler giydirmekten de kaçının” diyor.

Kalça çıkığı sonradan da büyüyebiliyor

Uyluk kemiğinin yuvarlak top kısmının, kalça kemiği içine oturduğu yuvanın bir kenarının doğumsal olarak büyümemiş olması, “kalça çıkığı” olarak nitelendiriliyor. Daha Öncekinden tam kalça çıkıklarının doğuştan var olduğu ve zamanla ilerlediği düşünülüyordu. Bu sebeple hastalık Doğuştan Kalça Çıkığı olarak adlandırılırdı. Günümüzde kabul edilen görüş ise bebeklerin kalçalarında dolaysız çıkık ile doğmamış olabildikleri, top-yuva eklem değişmezliğini tertip eden eklem kapsülünün gevşekliğine bağlı olarak zamanla top ile yuvanın birbirinden farklı derecelerde uzaklaşabildiği doğrultusunda. Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu, bu sebeple Doğuştan Kalça Çıkığı teriminin, Gelişimsel Kalça Çıkığı veya Displazisi gelişim noksanlığı olarak değiştirildiğini belirtiyor.

En büyük tehlike: Kundak yapmak

Doğumdan sonra yapılan bazı tavırlar, kalça gelişim noksanlığı bulunan çocuğun daha iyiye veya daha makûsa gitmesine yol açıyor. “Yapılan en büyük kusurlardan biri ise cemiyetimizin ananeselleşmiş bir tavrı olan bebeği kundaklamaktır” diyen Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu laflarına şöyle devam ediyor: ”İşin ilginç tarafı, daha öncekinden ve hala daha çok Anadolu’da yaygın olan bu tavrın, artık Batı’da da ilk aylarda bebeklerin durgunlaşması için önerilmesi. Ancak bebeklerde bacakların sıkı ve dümdüz sarılması kalça ekleminde çıkığa meyli çoğaldırıyor. Bu surattan şayet kundak yapılacaksa bunun kesinlikle kalçanın sıkı sarılmadığı, bacakların natürel olarak ayrık durmasına izin edecek olan yarım kundaklama olması gerekiyor”

Afrika’da görülmüyor, zira…

Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu, kalça çıkığının Afrika’daki en ilkel kabilelerde neredeyse hiç görülmediğini belirterek, bunun sebebini şöyle anlatıyor: “Uzun araştırmalar neticesinde bundaki etmenin; mevsim koşulları ve ananeselleşmiş sebeplerden dolayı annelerin çocuklarını bacakları sarih, kalça ve dizleri 90 derece kıvrık bir biçimde sırtlarına bağlayarak dolaştırmaları olduğu tanımlanmış. Zati çocuk ortopedistlerinin rehabilitasyonda kullandıkları aygıtlar da aynı ilkeye dayanıyor”

Paytak yürüyorsa, dikkat!

Kalça çıkığı yeni doğmuş ve çıkık derecesi fazla olmayan bebeklerde yürüyene kadar hiçbir bulgu vermeyebiliyor. Genellikle rutin yapılan muayenede fark ediliyor. Ancak bazen yürüme evvelinde bacak kıvrımlarının sayı ve derinliğinde denksizlik olması, bacakların yanlara açılmasında sınırlama olması, dizler bükülü haldeyken önden bakıldığından dizlerin aynı seviyede olmaması gibi ailenin de fark edebileceği bulgular olabiliyor. Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu, yanlara tökezleyerek yürümenin, kalça çıkığının ana bulgusunu oluşturduğunu dikkat topluyor paytak yürüyüş. Bazen de yürümenin gecikmesi ve bir bacağın kısa olması gibi bulgular da görülebiliyor.

Kalça ultrasonografisi çok ehemmiyetli

Radyoloji Uzmanı Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu, kalça çıkığı tanısı için öncelikle muayene ve bebeğin hikayesi gerektiğini belirterek şu bilgileri veriyor: “Muayene olağan ise ve bebek tehlike grubunda değilse, ilk 3 ay, ayda bir defa hakimiyet muayenesi yapılıyor. Tehlike grubundaki bebeklerde ise muayene olağan dahi olsa, hayatın ilk 4-6. haftasında kalça ultrasonografisi ile tahlil yapılması çok ehemmiyetli. Biz ihtimal varsa her bebeğin 4-6 hafta arasında rutin kalça ultrasonografi muayenesinin yaptırılması öneriyoruz”

İlk 6 ayda rehabilitasyon işlemden kurtarıyor

Kalça çıkığında erken teşhis, rehabilitasyonun biçimini tanımlıyor. “Gelişimsel Kalça Displazisi rehabilitasyonu ilk 6 ay konutta, 6 aydan sonra ameliyathanede oluyor” diyen Dr. Nilay Soydan Şahinoğlu laflarına şöyle devam ediyor: “Şayet 1-6 aylık bir bebekte saptandıysa, Pavlik sargı denilen, bebeğin kalçasını ve dizini 90 derece kıvırarak yana doğru açan bir sargı kullanılıyor. Bu biçimde çıkıklar, alçı veya harekâta gerek dinlenmeden yüzde 85-90 arasında zaferle rehabilitasyon edilebiliyor. Ancak 6 aydan sonra alçı ve takribî 1 yaşından sonra ise bebeğin yaşına, evvelki rehabilitasyonlara olan cevabına ve çıkık derecesine göre değişen operasyon teknikleri uygulanıyor. 18 aydan sonra ciddi operasyonlar gerekebiliyor”