Kanseri artıran nedenler ve tedbirleri

ABD 2016 bilgilerine göre erkeklerde en sık görülen kanser prostat kanseri, bayanlarda ise meme kanseri. En sık vefata sebep olan kanser ise hem erkeklerde hem bayanlarda akciğer kanseri. Türkiye istatistiklerine göre tek fark, erkeklerde en sık akciğer kanseri görülmesi. AACR’nin American Association for Cancer Research 2015’de yayınladığı rapora göre kanser tehlikesini artıran etkenler içerisinde sıklık sırasına göre; sigara, obezite, bakteri ve virüsler yer alıyor. Bu rapora göre kanser tehlikesini artıran öteki sebepler; fiziksel inaktivite hareketsizlik, perhizsel etkenler, içki tüketimi, endüstriyel maruziyetler, hormonal etkenler, UV ışın güneş ışığı, ışınım maruziyeti ve etrafsal lekeliliktir.

Medical Park Gebze Sağlık Kurumu Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Erkan Arpacı, en sık görülen bu kanserlerin ve öteki kanser alt tiplerinin tehlike etkenleri hakkında şu balakaları verdi:

Sigara en büyük faktör

Gelişmiş ülkelerde tüm kanserlerden vefatların %21’inin, ABD’de ise %33’ünün sebebi sigara kullanımıdır. Sigara kullanımı neticeyi görülme tehlikeyi artan kanserler: Akciğer kanseri, larinks gırtlak kanseri, özefagus yemek borusu kanseri, ağız içi kanserler, mesane kanseri, böbrek kanseri, karaciğer kanseri, mide kanseri, sütun ve rektum kalın barsak kanseri, pankreas kanseri, akut lösemi ve serviks rahim ağzı kanseridir.

Kanser ve yaş arasındaki ilişki

Yaş ne yazık ki birçok kanser için ehemmiyetli bir tehlike etkenidir. Kanserler için vasati tanı yaşı 66’dır. Meme kanseri, kolorektal kanserler, akciğer kanseri ileri yaşta görülürken, lösemi-lenfoma gibi bazı kanserler daha genç yaşta görülmektedir. 45 yaşından sonra kanser görülme tehlikeyi ehemmiyetli miktarda çoğalmaktadır. Özellikle meme kanseri ülkemizde öteki ülkelere göre daha genç yaşta görülmektedir.

Kimyevilerden kansere giden yol

Bazı kimyevi maddelere uzun vakit maruziyet kansere sebep olmaktadır. Kansere sebep olan kimyevi maddeler ve sebep oldukları kanserler:

Arsenik: Akciğer kanseri

Asbest: Akciğer kanseri ve mezotelyoma

Aromatik aminler: Mesane kanseri

Benzen: Lösemi

Dizel egzoz gazı: Akciğer kanseri

İyonize ışınım: Lösemi

Nikel: Akciğer ve nazal sinüs kanserleri

Pestisid: Akciğer kanseri

Radon: Akciğer kanseri

UV ışınım: Cilt kanseri

Vinyl choloride: Karaciğer kanseri

Virüsler kanser taşıyıcısı

Enfeksiyonlara sebep olan bazı bakteri ve virüsler kansere de sebep olabilmektedir. Ehemmiyetli bazı virüs ve bakterilerin ilişkili oldukları kanserler ise şöyle;

Human Papilloma Virüs HPV: Serviks rahim ağzı kanseri, anal kanser, orofarengeal, vulvar, vajinal ve penil kanser

Hepatit B ve C virüsü: Hepatosellüler kanser karaciğer kanseri

Human Immunodeficiency Virus HIV: Kaposi sarkomu, lenfoma lenf kanseri ve serviks, karaciğer, akciğer ve anal kanser

Epstein-Barr virüsü EBV: Lenfoma, mide, nazofarenks

Helikobakter pylori H. pylori: Mide kanseri

Obeziteyle büyüyen kanserler

Kilo çoğalışı ve obezite kanser tehlikesini artıran en ehemmiyetli etkenlerdendir. Obezit; özelllikle sütun, rektum, rahim endometrium, karaciğer, böbrek, pankreas, safra kesesi ve meme kanserlerine neden olabilmektedir.

Genetik değişinimlerin tesiri

Genetik değişinimler, ailesel geçiş kanser sebepleri içerisinde %10’luk bir kısmı oluşturmaktadır. Özellikle biltihapçı ve ikinci derece yakınlarında meme ve sütun kanseri olanların kesinlikle bu kanserler için tarama yaptırması gerekmektedir.

Ehemmiyetli tehlike etkenlerinden uzak durmak ve erken tanı için önerilen tarama testlerinin yapılması kanseri mesele olmaktan çıkarmaya destek olacaktır. Kanser gelişimini önlemek için kesinlikle sigara bırakılmalı, kilo alımından sakınılmalı ve sıhhatli beslenme muhtemel olduğunca yaşam içerisinde uygulanmalıdır.