Karaciğer sıhhatiniz için dikkat etkeniz gerekenler

Erken düzeyde hiçbir belirti vermeyen karaciğer rahatsızlıkları, ilerleyen yarıyılda karında kabarıklık, tırnaklarda matlaşma, cilt renginin sarıya dönerek damarların belirgin hale gelmesi gibi belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Mantar zehirlenmesi veya toksik ilaçlara maruz kalma vaziyetlerinde bu belirtiler haftalar hatta günler içinde bile yaşanabiliyor. Memorial Şişli Sağlık Kurumu Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Oya Yönal, kronik karaciğer hastalıklarına neden olan faktörler hakkında balaka verdi.

Kültür mantarından başka mantar harcamayın

Kronik karaciğer hastalıkları ileri düzeylere gelmeden belirti vermeyebilir. Ancak mantar zehirlenmesi veya toksik ilaçlara maruziyet vaziyetinde belirtiler çok kısa müddette ortaya çıkabilmektedir. Zehirlenmenin 2-3 günü geçtiği ve toksik maddelerin karaciğere eriştiği gidişatlarda karaciğer yetmezliğine kadar götüren tablolar yaşanabilmektedir.

Kronik karaciğer rahatsızlıklarında, cilt renginin sararmasının yanında;

– Karında akışkan bir araya gelmesi ve kabarıklık

– Bacaklarda kabarıklık ve ödem

– Bulantı ve iştahsızlık

– Şuur bulanıklığı ve konuşmada yavaşlama

– Tende damarların belirgin hale gelmesi

– Tırnaklarda matlaşma gibi belirtiler görülebilmektedir.

Afaki antibiyotik ve ağrı kesici kullanmayın

İlaçlar karaciğerde metabolize olup süzüldüğü için karaciğerde bitkinlik yapmaktadır. Bazı ağrı kesici ve antibiyotikler toksik tesirleri sebebiyle karaciğer hücrelerini öldürebilmektedir. Bu cins ilaçların afaki ve sık kullanıldığı gidişatlarda karaciğer yetmezliğine kadar varan tablolar ortaya çıkabilmektedir. Psikiyatri ve sara ilaçları da benzer neticelere neden olabileceği için hekim hakimiyeti olmadan afaki ilaç kullanımından uzak durulmalıdır. İlaç kullanımım yanı gizeme, tarım veya böcek ilaçlarına uzun müddet maruz kalmak da karaciğer rahatsızlıklarına yol açabilmektedir.

Bitkisel karışımlar masum olmayabilir

İnternet etrafında ve piyasada satılan bitkisel karışımlar sanıldığı gibi masum olmayabilir. Muhtelif rahatsızlıklar için satılan bitkisel karışımların içeriğinde kullanılan maddeler bütün olarak bilinmediği için negatif neticeler yaratabilmektedir. Sağlıklı insanlarda bile karaciğer yetmezliğine neden olan bu karışımlar, kronik karaciğer hastalığı olan bireylerde uzvun tamamen iflas etmesine yol açabilmektedir.

Kalbiniz karaciğerinizi etkileyebilir

Karaciğer rahatsızlıkları değişik uzuvlardan da kaynaklanabilmektedir. Kalp yetmezliği vaziyetlerinde, kan akımının bozulmasına ve lekeli kanın karaciğerde daha fazla kalmasına bağlı olarak “kardiyak siroz” denilen rahatsızlık gelişebilmektedir. Safra kesesi taşlarının kanalı tıkadığı vaziyetlerde de karaciğer rahatsızlıkları oluşabilmektedir. Bunların yanında bedende bakır, demir birikimiyle ilerleyen hastalıklar ve genetik rahatsızlıklar da karaciğer hastalıklarına neden olabilmektedir.

Hepatitlere karşı aşılanmayı bakımsızlık etmeyin

Hepatit A, B ve C virüsleri karaciğere yerleşerek enfeksiyona neden olur. Uygun bir biçimde rehabilitasyon edilmeyen Hepatit virüsleri karaciğer yetmezliği ya da siroza neden olabilmektedir. Yetişkin yaşlarda kronik karaciğer rahatsızlıklarına neden olan Hepatit A hastalığı, genellikle çocukluk yaşlarında hiçbir şikayet yaşanmadan geçirilip iyileşmektedir. Karaciğer yetmezliği veya siroza neden olabilen Hepatit B için en ehemmiyetli korunma yolu aşılanmaktır. Hepatit hastalıkları kan yoluyla beriştiği için; ortak diş fırçası ve tıraş bıçağı kullanmaktan sakınılmalı, korunmasız cinsel ilişkiye girilmemelidir. Pedikür, manikür ve hırpalama yaptırırken kullanılan aletlerin iyi steril edildiğinden emin olunmalıdır. Hepatit teşhisi konulan hastaların 6 ayda bir rutin hakimiyetlerini yaptırması, hayati ehemmiyet taşımaktadır.

Karaciğerinizi yağlandırmayın

Karaciğerde görülen rahatsızlıkların birçoğu yağlanma kaynaklıdır. Fazla içki kullanımının dışında yanlış beslenme kumpası ve obezite karaciğer yağlanmasına neden olmaktadır. Salam, sucuk gibi katkı maddeli besinler, yağlı kızartmalar, hazır meyve suları ve şekerli beslenme karaciğer yağlanmasına yol açabilmektedir. Karaciğerin kumpaslı çalışabilmesi için uyku kumpası da ehemmiyetli bir yer yakalamaktadır. Haftanın 3 günü spor yapmak hem genel sağlık hem de karaciğer yağlanması bakımından hayati ehemmiyet taşımaktadır. Bel etrafının genişlemesiyle birlikte görülen karaciğer yağlanması uzuv nakline kadar ilerleyebilen tablolar oluşturabilmektedir. Kilo olmak gibi çok süratli kilo kaybında adale tahribi ve şekerin balanssız kullanılması neticeyi karaciğer bedeni gözetmek için yağlanmayı artırabildiği unutulmamalıdır.

Bu beslenme kaideleri karaciğer hastaları için ehemmiyetli

Kronik karaciğer hastalıklarından özellikle sirozda, kan kimyasında muhtelif bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Kronik karaciğer hastalığı olan ancak henüz siroz büyümemiş hastalarda, basmakalıp balanslı beslenme biçimi yeterlidir. Bu hastaların afaki ilaç kullanımından ve özellikle içkiden uzak durması gerekmektedir. Siroz hastalarının ise enerji ihtiyacı öteki insanlara göre %50 daha fazladır.

– Karaciğer hastalarının kumpaslı idrar söktürücü kullanmaları ve harcanan tuz balansını ayarlamaları gerekmektedir.

– A ve B vitamini bakımından zengin olan enginar, idrar sökücü ve antioksidan özelliğinden dolayı karaciğer hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilmektedir.

– Çay şekeri, çikolata, bal, reçel, kola, gazoz gibi basit şekerli besinler az harcanmalıdır.

– Basit şeker kapsayan besinler yerine sebzeler ve baklagiller, sütlü tatlılar, bulgur pilavı gibi bileşik şeker kapsayan besinler önerilir.

– Fast-food, hazır market mahsulleri, sosis, sucuk, salam tüketiminden uzak durulmalıdır.

– Et grubunda, 1 yumurta büyüklüğündeki et, bir yumurta ve 4 yemek kaşığı bakliyata eşdeğerdir. Başkalaşım buna göre yapılmalıdır.

– Süt grubunda 1 su bardağı süt, bir su bardağı yoğurt, bir kibrit kolisi peynir ve 2/3 kibrit kolisi kaşar peyniri eşdeğerdir. O gün yoğurt yenmek isteniyorsa karşılık gelen süt veya peynir eksiltilmelidir.

– Hububat grubunda 2 dilim ekmek,4 yemek kaşığı makarna, pirinç pilavı ve bulgur pilavına eşdeğerdir.