Kemik kırılmalarında nelere dikkat etmeliyiz

Kemikler, onlara uygulanan bir kuvvet veya travmaya direnemediğinde kırılırlar. Kırılmalara ilk dayanak ve müdahalenin doğru yapılması rehabilitasyon galibiyetinin ve süratli iyileşmenin ilk adımıdır. Uygun biçimde müdahale edilmediğinde bedende kalıcı zarar vazgeçen kemik kırıkları ile alakalı doğru öğrenilen yanlışlar ise iyileşme sürecini negatif etkiliyor. Memorial Sağlık Kurumu Ortopedi ve Travmatoloji Bölüm Uzmanlarının, kemik kırıkları ve rehabilitasyonu ile alakalı verdiği bilgileri sizler için derledik.

Kan dolaşımı ehemmiyetli

Kemik, insan bedeninden kendini onarabilen ender uzuvlar arasındadır. Kemikteki kırıkların iyileşmesi bir hayli etkene bağlıdır. Sihrime, antioksidanlar, kemiği deviren ve tekerrür yapan hücreler, hormonlar, aminoasitler ve rakamsız gıda maddeleri ile yeterli kan dolaşımı kemiğin iyileşmesinde ehemmiyetli role sahiptir. Kemiklerde kırık oluştuğu an onarım süreci başlar. Kırık kemiklerin iyileşmesi üç safhaya böler. Yangı başka bir deyişle inflamasyon safhası ilk düzeydir ve kemiğin kırılması ile başlar, birkaç gün devam eder.

Oluşan morluklar iyileşme bulgusudur

Kırık etrafında kemik ve etraf dokulardaki damarlarından sızan kan ile bir pıhtı oluşur ve cilt üzerinde morluk ortaya çıkar. Millet arasında kangren olma bulgusu olarak öğrenilen morluk, gerçeğinde iyileşmenin bir göstergesidir. Kırığı tamir edecek olan hücrelerin, kırık bölgesine bir araya gelmesi sebebiyle morluk oluşur. Bu süreçte hücreler arası bağlantıyı sağlayan sinyal molekülleri salınmaya başlar ve civarda kemik üreten ve kıkırdak üreten hücreleri ortaya çıkar. Takip eden birkaç hafta süresince hücreler kemik dokuyu üretmekle meşgulken kemik hücreleri de bölgedeki kemik atıklarını pakler.

Kemiğin kendini onarması aylar sürer

İkinci safha tamir safhasıdır ve kırık yaradılışından takribî 2 hafta sonra başlar. Bu düzeyde hücrelerin ürettikleri proteinler, üzerlerine kalsiyum minerali çökmesi ile sertleşmeye başlar ve ‘yumuşak kallus’ denilen kırığı statiklemekle misyonlu yapı ortaya çıkar. Yeni oluşan yumuşak kallus dokusu 6-12 hafta aralığında sertleşerek, yük taşıyabilir vaziyete gelen sert kallusa dönüşür. Hekimlerin, ‘kemiğiniz iyileşmiş’ söylemi gerçeğinde ‘sert kallus’ oluştuğu anlamına kazanç. Üçüncü safha ise kemiğin daha önceki haline dönüşmesi için gereken yine yapılanma safhasıdır ve aylarca devam eder.

Sigara kırık iyileşmesini güçleştiriyor

Bu suali dinlemeyen ortopedi hekimi yoktur. ‘Kelle-paça çorbası gerçekten kırık iyileşmesine bereketli bir yiyecek mıdır?’ sualinden evvel, ‘kırıkların iyileşme sürecinde, bedenimize nasıl destek oluruz?’ sualinin cevabı bulunmalıdır. Gerçeğinde beden iyileşme işlevini zati yapmaktadır. Sigara, diyabet hastalığındaki yüksek kan şekeri, hormonal bozukluklar, damar problemleri, steroidler ya da bağışıklık sistemini bozan değişik ilaçlar ve kırık bölgesinde görülebilecek cerahatler kırık iyileşmesinin negatif etkilemektedir. Bu süreçte sigara kesinlikle vazgeçilmeli, değişik tıbbi vaziyetler mevzusunda hekime danışılmalıdır.

Paça çorbası kemiğe iyi kazanç

Kırıkların geç iyileşmesinde bir değişik etmen ise noksan beslenmedir. Kırıkların iyileşmesi yüksek enerji gerektiren bir operasyondur. Sıhhatli bir erişkinde günlük enerji lüzumu 2500 kalori etrafındayken, birden fazla kırığı olan ve yataktan kalkamayan bir yetişkin için bu lüzum 6000 kaloriye kadar çıkmaktadır. Ayrıca onarım süreci olan kırıkların iyileşmesi için kemik dokunun ehemmiyetli bir kısmını oluşturan kollajen isimli proteine bedenin lüzumu vardır. Günlük protein alımını yalnızca 10-20 gram çoğaldırmanın dahi kırık iyileşmesini süratlendirdiğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Kelle-paça çorbasının içinde de, kemik yapısında bulunan kollajen proteini ve kalsiyum bol ölçüde bulunmaktadır.

Süt mahsulleri sürece destek

Kırık, birliktesi özgür oksijen radikalleri de sarihe çıkardığından E vitamini gibi anti-oksidanlar, hem antioksidan hem de kollajen üretimi için zorunlu C vitamini ve kalsiyum emilimini çoğaldıran D vitamini bu süreçte bereketli olacaktır. Yeniden kemik dokusunun en ehemmiyetli minerali olan kalsiyumu kapsayan yoğurt, süt, peynir gibi yiyeceklerde sürece destek olacak gıdalardır. Yapılan çalışmalarda; balık yağı, havuç ve domateste bulunan likopen, maydanoz, yabanmersini, siyah çay, kakao ve yerfıstığında bulunan flavonoidlerin harcanmasının kırıkların iyileşmesinde ehemmiyetli role sahip olduğu tespit edilmiştir.