Kolay bir kan testi ile kanser riskinizi bilebilirsiniz

İrsiyet, bir hayli hastalıkta olduğu gibi vefat sebepleri arasında ilk sıralarda yer alan kanserlerin ortaya çıkmasında da ehemmiyetli bir tehlike etkenini oluşturuyor. Araştırmalar, tüm kanserlerin yüzde 5-10’unu irsiyetsel olarak devralınan gen değişinimlerinden kaynaklandığını gösteriyor. Mevzuyla alakalı bilimsel çalışmalar devam etmekle beraber, bugün meme, yumurtalık, prostat ve kolorektal kanserlerin irsiyetsel geçiş gösterdiği öğreniliyor. Peki hangi kanserlerin bize irsiyetle servet olarak geçtiğini evvelden tespit etmek ve buna müteveccih temkin almak olası mı? Acıbadem Maslak Sağlık Kurumu Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Er, bir bireyde birden fazla cins kanser büyümesi, ailede kuşaklar süresince aynı kanserin görülmesi gibi muhtelif işaretlerin irsiyetsel kanserlerin varlığına gösterdiğini söylüyor. Ancak bu mevzuda daha kesin bilginin genetik testlerle elde edilebildiğini dikkat topluyor.

En sık görülen kanserlerde irsiyetsel tesir incelenmeli

Başta en sık görülen kanserler arasında yer alan meme, yumurtalık, kolorektal kanserler olmak üzere genç yaşta ortaya çıkan tüm kanserlerde irsiyetsel tesirin incelenmesi çok ehemmiyetli. Özellikle 50 yaş evveli görülen kanserler genç yaş olarak değerlendirilir. Kalıtsal tehlikenin yüksek olduğu düşünülen vaziyetlerde kan testi ile bu değişinimlerin varlığı tespit etilebiliyor. Ancak bir bireyin sağlık geçmişi testin lüzumluluğunu ortaya koysa da, yaptırıp yaptırmayacağı yeniden kendi seçimine kalıyor.

Genetik testle mesul değişinim tespit edilebiliyor

Bugün elliden fazla kalıtsal herediter kanser belirlendiğini ve bunların ehemmiyetli bir kısmında de genetik test yapılarak mesul değişinimin varlığı tespit etilebiliyor. En iyi tanınan değişinimlerden BRCA1 ve BRCA2’nin, bayanlarda meme ve/veya yumurtalık kanseri ve aynı zamanda ailede erkek meme kanseri, prostat kanseri ve pankreas kanseri görülme tehlikesini artırdığı öğreniliyor. Sütunda poliplerin rakamının fazla olması ile başlayan ailesel adenomatoz poliposis olarak adlandırılan vaziyette ise APC değişiniminden söz edilebiliyor. Bu değişinime sahip olan şahıslarda genç yaşta kolorektal kanser görülme oranı yükseliyor. Aynı zamanda takribî yüzde 10 etrafında tiroid, mide, ince bağırsak kanserleri, beyin urları da ortaya çıkabiliyor.

Gen değişinimi tespit etilirse

Değişinim pozitif tespit etilmesi vaziyetinde genetik danışmanlık verilerek tehlikeli şahıslar gözetici cerrahi ya da medikal rehabilitasyonlara yönlendiriliyor. Misalin BRCA 1 veya 2 pozitifliğinde meme ve yumurtalık cerrahisi öneriliyor. APC geni tespit edilip Ailesel Adenomatoz Polipozis FAP tanısı alan şahıslarda 50 yaşına kadar kalın barsak kanseri büyüme tehlikesinin yüzde100′ e yakın olduğu öğreniliyor. Bu şahıslarda 20’li yaşların başında kalın bağırsağın alınması kolektomi gözetici rehabilitasyon olarak öneriliyor. Zararlı genleri taşıyanların birinci derecede yakınlarında da aynı zararın görülme ihtimalinin çoğaldığına dikkat toplayan Prof. Dr. Özlem Er, “Bu sebeple değişinim pozitif tespit etilen bireylerin aile fertleri de erkenden taranarak temkin almak olası olabiliyor” dedi.

Hangi vaziyetlerde ailesel kanser belirtilerinden şüphelenmek gerekiyor?

– Aynı kanser cinsinden ailede çok rakamda olması Özellikle daha az görülen sıklıktaki kanserlerin ailede birikmesi

– Genç yaşta kanser tespit edilmesi Sütun kanserinin 20 yaşında ortaya çıkması gibi

– Bir bireyde birden fazla kanser görülmesi Hastada meme ve yumurtalık ve rahim kanserinin aynı zamanda görülmesi gibi

– Uzuvda çift olarak kanser büyümesi Her 2 gözde retinoblastom veya her iki böbrekte kanser veya her 2 memede kanser olması

– Çocukluk çağı kanserlerinin 2 kardeşte de tespit etilmesi Kardeşlerin ikisinde sarkom görülmesi

– Değişik cinsiyette kanser ortaya çıkması Erkek meme kanseri gibi

– Kuşaklar arasında kanser görülmesi Dede, baba ve çocuk gibi