Mekteple alakalı endişelerinizi çocuğa yüklemeyin

Mektebe gidilecek ilk gün, ufaklarından parçalayacak ebeveynler için büyük bir endişe mevzusudur. O güne kadar konutta oranla fiziki ve duygusal travmalardan korunmuş çocuklar mektep evveli müesseseye gitmiş olsalar dahi bu yaşta tümden yabancı bir müesseseye, hocaya ve değişik dostlara teslim edilecekler.

Bayındır Levent Tıp Merkezi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Beyhan Bulgurlu mektebe başlayan çocuklara ailelerin doğru manipülasyon yapması ve ebeveynlerin çocuk psikolojisini doğru algı ederek hem aile hem de çocuk için mektep yarıyılının kolay atlatılması için ehemmiyetli açıklamalarda bulundu.

Mektebin başlamasının çocuk ve aile üzerindeki psikolojik tesirleri nelerdir?

Büyük şehirlerde yaşayan ve özellikle az çocuklu ve eğitimli ebeveynler için mektebin başlaması büyük bir evhama neden oluyor. Mektebe başlama yaşına kadar bu ailelerin çocukları fazla çocuklu etraflarda bulunma ve özgür mektep dışı etkinliklere katılma fırsatını pek bulamıyor. Anne ve babalar saatlerce kendilerinden ayrı bir etrafta kalacak çocukları için yeterli beslenecek mi, merdivenlerde kendini gözetebilecek mi, servisine binerken kendini gözetebilecek mi, tuvalet pakliğini yapacak mı gibi endişe dolu meseleler seziyor. Tüm bu meselelerle kaygıya kapılan ebeveynler çocuklarına da bu kaygıyı yansıtıyor. Gerçeğinde çocuklar yalnızca ailelerinin kaygılarının bir yansıması olarak tedirgin oluyor ve stres altına giriyor.

Çocuklar mektebin ilk gününe nasıl hazırlanmalı?

Öncelikle mektebin ne olduğu ne gibi meselelerle karşılaşılabileceği çocuğa net ve reelci olarak anlatılmalı. Genelde sık yapılan bir kusur çocuklara her şey çok hoş olacak, hiç mesele olmayacak gibi olumlamalarla mektebin anlatılması.

“Çok hoşlanacaksın, her şey çok iyi gidecek” temennisinin yaratılması çocuk hayal kırıklığına uğradığında kendine ve etrafına bunu ifade etmesini güçleştiriyor. Çocuğa mektepte kuralların olabileceği ve kendisine mesullükler yükleneceği reelci bir biçimde dile getirilmeli.

Bunların yanı gizeme mektep evveli çocukların aynı zamanlarda uyuması ve uyanması çocuğun mektepteki kurallara adapte olmasını kolaylaştıracak bir disiplin getirecektir. Muhtemelse mektep civarı evvelden görülmeli, sınıflar dolaşılmalı çocuklar birkaç bireyle tanıştırılmalı ve bahçede oynanmasına izin verilmeli. Mektepteki tuvalete gidip gelmesine izin verilmesi de civara uyarlama ve kendine güven anlamında tesirli olur.

Ayrılık endişesi ve uyarlama meseleyi yaşayan çocukların ebeveynleri nasıl hareket etmeli?

Çocuğun çözülemeyen bir ayrılık endişesi varsa, anneye sarılıp uzun ağlama krizlerine giriyorsa, mektebin kapısından içeri girmeyi yalanlıyorsa daha profesyonel bir dayanağa müracaat etilmesi önerilir. Zira bu endişeyi taşıyan ve bu tutumları sergileyen çocuğun yeni dostlarıyla ve hocasıyla ilişki kurması ve mektebin getirdiği bazı kuralların disiplinine uyması iyice güçleşecektir. Böyle olaylarda öncelikle aile çocukla iyi ve yoğun nitelikli zaman geçirmek için zaman ayırmalı. Misalin, reyin oynamak çocuklarla irtibatta en iyi yollardan biri. Ama reyin sırasında ebeveynler tüm dikkatlerini çocuklarına vermeli; televizyon izlemek, gazete okumak gibi başka uğraşları bir kenara vazgeçmeli ve oyunu görev gibi oynamamalı. Bunun için ebeveynlerin çocuklarıyla reyin oynarken sevinç alabilecekleri etkinlikleri seçmeleri ehemmiyetli. Bu kimine göre konutçuluk oynamak kimine göre bahçeyle ilgilenmek olabilir. Ama çocuğunuzun sizin onunla oynamaktan sevinç aldığınızı sezmesi gerekir. Yeniden oyunda ehemmiyetli bir kural baştan tanımlanan müddette o oyunu oynamak. Reyin çocuk bunalana kadar değil, ders süresi kadar bir müddette bitmeli. Burada oyunu tamamlama teneffüsün başlama ve bitme müddetini çocuğa idman olarak verecek ve burada bir saati ya da zili kurmak anne baba dışında da bir uyaran olduğunu çocuğa gösterecektir.

Mektebin ilk günü atlatıldı, peki sonraki günler? Aileler en çok hangi meselelerle karşılaşıyor?

Mektepte özellikle galibiyetsiz ve noksan paydan bazı çocuklar içine kapanıyor, kimilerinin ise hiddeti çoğalıyor. Çocukta dikkat noksanlığı varsa ve dostlarının velilerinden ve hocadan aralıksız olumsuz ihtar, güven kırıcı ihtarlar alıyorsa o çocuk kuralları yerine getirmek istemiyor. “Ben zati yapamıyorum, ben zati dışlanıyorum” deyip bunalıma yöneliyor. Ödev yapmaktan iyice sakınıyor zira yapamayacağını düşünüyor. Bunun en büyük nedeni şüphesiz o yaşa kadar çocuğa aralıksız zeki ve uslu olduğunun mübalağalı bir biçimde söylenmesi, konuşulması. Böyle yetiştirilen çocuklar önlerine konulan her sual ve meseleyi zihninin test edildiği şekline idrak ediyor ve aklı başkaları tarafından konuttaki kadar yüksek ve parlak bulunmadığında ise çocuk sınamaktan sakınıyor. Bunu da hiddet aldırışsızlık ve içine kapanma biçiminde bir tepkiyle karşılayabiliyor.

Mektepte zafer için hocalar büyük faktör, hocaların çocuklarla alakalı geri bildirimlerini nasıl değerlendirmeliyiz?

Gerçeğinde hocaların çok iyi eğitimli ve teçhizatlı olması gerekiyor. Bir tek Türkçeyi, matematiği öğretmek yetmiyor. Hangi çocukta içe kapanıklık var, hangi çocuk hiddetini ve duygularını dizginlemekte eforluk sürüklüyor öğrenilmesi gerekiyor. Bir ilkokul hocasının yeniden bilme eforluğunu da çok iyi tanıması gerekiyor. Bilme eforluğunun nedeni dikkat yetersizliği mi, endişe bozukluğu mu veya bunalım mı bunun öğrenilmesi gerekiyor. Aileler ise hocalarla aralıksız temasta olmalı. Gerek çocuklarından gerek hocalardan gelen bildirimleri iyi değerlendirmeli. Hocalar ve aileler çocukların iyiliği için beraber hareket etmeli.