Pandemi yarıyılında böbrek hastalarına özel nasihatler

Her sene mart ayının ikinci perşembe günü ‘Dünya Böbrek Günü’ olarak anılıyor. Türkiye’de 9 milyona yakın kronik böbrek hastası var. Dünya Sağlık Teşkilatı bu sene, 11 Mart Dünya Böbrek Günü temasını ‘böbrek hastalığıyla iyi yaşamak’ olarak tanımladı.

İnsan bedeninin en kimyager uzuvları, kuşkusuz böbrekler… Kandaki atıklar ve fazla akışkan böbrekler taşıtıyla filtrelenip, idrarla bedenden atılıyor. Kronik böbrek hastalığı ileri bir safhaya eriştiğinde, bedendeki riskli seviyelerde akışkan, elektrolit ve atık birikiyor. Bu da böbrek işlevlerinin kademeli olarak kaybedilmesine neden olur. Sağlık Bakanlığı’nın 2018-2023 senelerini içeren ‘Türkiye Böbrek Hastalıkları İhtiyata ve Hakimiyet Programı Eylem Planı’na göre, ülkemizde takribî 9 milyon kronik böbrek hastası olduğu, başka bir deyişle her 6-7 yetişkinden birinde böbrek hastalığı bulunduğu tanımlanmış vaziyette. Ancak böbrek hastalıklarının farkındalık seviyeyi ise yalnızca yüzde 2 olarak öğreniliyor. Bu farkındalığın artırılması, fertlerin böbrek sıhhatinin korunmasında ehemmiyetli rol oynuyor.

“Böbrek hastaları yaşamdan kopmamalı”

Her sene mart ayının ikinci perşembe günü, tüm dünyada “Dünya Böbrek Günü” olarak anılıyor. Dünya Sağlık Teşkilatı, bu sene Dünya Böbrek Günü temasını, “Her yerde herkes için böbrek sıhhati-böbrek hastalığıyla iyi yaşamak” olarak tanımladı. Beykoz Üniversitesi İş Akademiyi Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, “Böbrek hastalığı teşhisi konulması hem hasta hem de çevresindekiler için büyük güçlüklerin habercisidir. Böbrek hastalığı olanlar; bitkinlik, ağrı, bunalım, öğrenişsel bozukluk, gastrointestinal problemler ve uyku gibi bir hayli problemle gayret ederlerken; iş, seyahat ve sosyalleşme gibi günlük etkinliklere katılma imkânları kısıtlanır; kendilerinin ve ailelerinin yaşamları da ciddi oranda etkilenir” diyor. Dünya Sağlık Teşkilatı’nün bu seneki temasının hastalığa değil yaşama odaklanmak olduğunu vurgulayan Kaptan, “Dünya Sağlık Teşkilatı’nün bu seneki tanımladığı temayla, hastaların; cemiyetten, ailelerinden ve hoşlandıklarından izole olmadan rehabilitasyon ve bakıma katılımlarının ehemmiyeti vurgulanmak isteniyor. ‘Hastalık yok hasta var’ prensibinden yola çıkarak hastalar, rehabilitasyon ve bakımın içinde olmalı. Kendileriyle eş hastalığı olanlarla irtibat kurmalı, hatta onlara destekçi olmaya çalışmalı” diye konuşuyor.

“Sağlıklı yaşam şeklini seçmeliler”

Uzmanlık alanı ‘iç hastalıkları hemşireliği’ olan Prof. Dr. Gülten Kaptan, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp ve kan damarı kardiyovasküler hastalığı, sigara içmek, obezite, ailede böbrek hastalığı hikayesi, anormal böbrek yapısı gibi etkenlerin kronik böbrek hastalığı tehlikesini artırdığını söylüyor. “Her ne kadar dışlanamaz etmenler olsa da sağlıklı yaşam şekli tüm hastalıklardan olduğu gibi böbrek hastalıklarından da korur” diyen Kaptan, şahsın yaşamında bazı temkinler alarak böbrek hastalığına tutulmaktan kurtulabileceğini belirtiyor. Tuzun böbrek sıhhatinin en büyük düşmanı olduğunu söyleyen Kaptan, şöyle konuşuyor: “Tuz, düşmandır. Böbrek sıhhati için şarküteri mahsullerinden uzak durmak gerekir. Mesela pizzaya sucuk yerine brokoli, ıspanak veya lor peyniri konulmalı. Böylece obezite gibi ehemmiyetli bir tehlike etkeni de eksiltilebilir. Sigara ve içki, böbreklerin beğenmediği makûs alışkanlıklar… Bunlardan bırakın, eksiltin, muhtemelse vazgeçin. Sağlık Bakanlığımızın sigarayı vazgeçme merkezlerine müracaat etin, destek alın. Böbrek sıhhatiniz için gıdaları kızartmayın, haşlayın ya da fırınlayın.”

“Tehlike var ama rehabilitasyonlar devam etmeli”

Pandemi yarıyılında böbrek hastalarının yüksek tehlike altında olduğunu belirten Prof. Kaptan, şu ihtarlarda bulunuyor: “Covit-19 salgını yarıyılında böbrek hastaları sağlık merkezlerine gitmekten korkuyor olabilirler. Diyaliz hastalarının bağışıklık sistemleri zayıflayabilir ve bu da enfeksiyonlarla savaşmayı güçleştirebilir. Ancak böbrek hastalarının kumpaslı olarak tasarlanan diyaliz rehabilitasyonlarına devam etmeleri ve sağlık takımlarının önerdiği biçimde zorunlu ihtiyatları almaları ehemmiyetli. Covit-19 yeni bir virüstür; üzerinde araştırmalar daha yeni başladı. Yaşlı erişkinler, böbrek hastalığı veya değişik ciddi kronik tıbbi meseleleri olan şahıslar, Covit-19 için daha yüksek tehlike altında görünmekte. Dolayısıyla böbrek hastaları, iki ve daha fazla kat maske takmaktan, kendilerini daha çok izole etmeye kadar bir dizi ihtiyatları da alarak rehabilitasyonlarını sürdürmeliler. Böbrek hastalığınızın rehabilitasyonu ister ilaç ister diyalizle devam etsin; her zaman sağlık profesyonelleri ile beraber adım atın. Semptomlarınızın idaresinde hekimin yönlendirdiği biçimde semptomları idareyen hemşirenizin en büyük yol gösterici olduğunu unutmayın.”

Böbrek sıhhatinizi gözetmek için 6 teklif

1. Fazla tuz tüketiminden ve özellikle şarküteri mahsullerinden uzak durun.

2. Sigara ve içki gibi makûs alışkanlıklardan bırakın.

3. Gıdaları kızartmak yerine haşlayın ya da fırınlayın.

4. Haftada üç gün sarih havada yürüyüş yapın.

5. Derin soluk alma egzersizlerini bilin. Her yürüyüşte günlük olarak soluk egzersizlerini uygulayın.

6. Günde 7-8 saat fizyolojik uykunun, en iyi korunma usullerinden biri olduğunu unutmayın.

Pandemi yarıyılında böbrek hastaları kendini nasıl gözetmeli

– Covit-19’dan korunmak için iki veya daha fazla katmanlı bir maske takın.

– Maskeyi burnunuzu ve ağzınızı kapatacak biçimde takın ve çenenizin altına değişmezleyin.

– Soğuk havalarda maskenizi atkınızın veya kar maskenizin altına takın.

– Maskenizin soluğunuzdaki nemden, kardan veya yağmurdan ıslanması olasılığına karşı yedek bir maske bulundurun.

– Ellerinizi sık sık yıkayın.

– Sık sık dışarı çıkmamak için konutunuzda sarf malzemelerini stoklayın.

– Millete sarih bir yere çıktığınızda, hastalananlardan uzak durun, yakın teması sınırlayın.

– Muhtemel olduğunca kalabalıktan kaçının.

– Bölgenizdeki bir salgın sırasında muhtemel olduğunca konutta kalın.

– Dışarı çıkarsanız sosyal mesafe temkinlerini alın ve temas mesafenizi 2 metrede yakalamaya çalışın.

– Dışarı çıktığınızda kumpaslı olarak ellerinizi yıkamayı unutmayın.

– Diyalizdeyseniz rehabilitasyonlarınızı kaçırmamanız gerektiğini unutmayın.

– Kendinizi hasta sezerseniz, rastgele bir meseleniz veya evhamınız varsa muayenehanenizle irtibata geçin.

– Böbrek nakli geçirdiyseniz, anti-ret ilaçlarınızı almaya devam edin.

– Siz veya konutunuzdaki rastgele biri Covit-19 semptomları gösteriyorsa, konutunuzdan ufalamayın. Böyle bir vaziyette diyalize veya değişik buluşmalara gitmeden evvel böbrek biriminizi arayın.

– Olabildiğince konuttan çalışın, değişik insanlarla teması sınırlayın.