Uyku bozukluğu olan çocuklar bilme problemi yaşıyor

Kabuslar, uyku terörü, uyurgezerlik gibi uyku bozuklukları çocukların vücutsal ve ruhsal gelişimlerini negatif doğrultuda etkiliyor. Sihrime çağındaki çocuklarda görülen uyku bozukluklarının beyin gelişimini ve bilme süreci üzerinde tesirler oluşturduğuna dikkat sürükleyen uzmanlar, erken teşhisin ehemmiyetine işaret ediyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi’nden Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Başak Ayık, bebeklik yarıyılından itibaren sihrime çağında çocukların da pek çok uyku meseleyi yaşadıklarını belirterek erken teşhisin ehemmiyetli olduğunu söyledi.

Uyku meseleyi olan çocuk bilme ve dikkatte problem yaşıyor

Çocuklardaki gündüz uykularının 3 yaşa kadar bayağı olduğunu belirten Uzm. Dr. Başak Ayık, 3 yaştan sonra gündüz uyku gereksiniminin eksildiğini söyledi. Çocuklardaki uyku meselelerinin esasında uykuyu tertip etme meseleyi olabileceğini ifade eden Uzm. Dr. Ayık, “Bebek ve çocuklarda ebeveynin hudut koyması veya ebeveynin tertip etme yapması gerekiyor. Bazı ruhsal hastalıklarda uyku bozukluklarını görüyoruz ama ruhsal bir hastalık olmasa da çocuklarda en çok strese bağlı uyku bozukluğu meseleyi görüyoruz. Stresli bir yaşam hadiseyi sonrasında çocuklarda ve beklerde uyku farklılarını görüyoruz. Uyku bozukluklarının esasında reflü, solunum yolu tıkanıklıkları, astım ve alerji gibi tıbbi meseleler uyku bozukluklarına yol açabilir. Çocuklarda uyku meseleyi ehemmiyetli bir meseledir, uyku meseleleri şayet giderilmezse başka bir deyişle çocuk yeterli uyku yatamadığında bilme süreçlerinde dikkat süreçlerinde problemler yaşanabilir. Beyin gelişiminde aksaklıklar olabilir ve gündüz uykululuk hali yaşanabilir” dedi.

Stresli yarıyıllarda kabus görülebilir

Dr. Başak Ayık, çocuklarda görülen uyku meselelerini şöyle sıraladı:

Kabuslar: Çocuklarda sık görülen uyku bozukluklarından biri kabuslardır. Kabuslar en sık 3-5 yaş arası görülüyor ama tüm yaş gruplarında görülebilir. Kabuslar endişelendirici ve korkutucu içerikli rüyalardır. Uykunun gerçeğinde iki yarıyılı var, biri rüya gördüğümüz ve beyin gelişiminin daha süratli olduğu bir yarıyıl ötekiyi ise ağır ve dinlendirici bir uyku. Kabusları rüya gördüğümüz yarıyılda görüyoruz burada ehemmiyetli noktalar var. Bir çocuk kabus gördükten sonra tamamen uyanır ve hemen uyandıktan sonra özellikle detayları anımsayabilir. Bazen gece uykusunda gördüğümüz kabusları sabah net olarak anımsamayabiliriz ama kabustan sonra hemen uyanıldığında andırılma vardır. Stresli ve endişeli yarıyıllarda çok kabus görülebilir. Bunun emin bir rehabilitasyonu yok ama olaylarda en sık neyi görüyoruz genellikle uyaranların hakimiyeti ehemmiyetli, mesela çocuklar uygunsuz çizgi filmler izlediklerinde fobi kapsayan video oyunları oynadıklarında veya fobi öyküleri sonrasında kabuslar sık görülebiliyor öncelikle bunları basmakalıpa getirmek gerekli sonra devam edip etmediğine bakabiliriz.

Çocuklarda uyku terörü

Gece Terörü-Uyku Terörü: Kabuslardan sonra sık gördüğümüz bir uyku bozukluğu gece terörü ya da uyku terörü diye geçer. Burada çocuk yattıktan takribî iki üç saat sonra ağlayarak ve haykırarak fobi içerisinde gözlerini açar ve yatağın içinde oturur. Burada gerçeğinde çocuk uykudadır ve özellikle ağır uykudadır. Dinlenmenin sağlandığı uyku yarıyılında yaşanan uyku teröründe gözler sarih olduğu için ebeveynler onları kurnaz varsayır. Çocuk bu sırada uyandırılmaz ve tekerrür yatırılırsa ağır uykuda olduğu için sabah bu gidişatı andırmaz. Bunlar 30 saniyeden 3 dakikaya kadar sürebilen uyku bozukluklarıdır. Bu sırada çocuğu uyandırmamak ehemmiyetlidir ama tabi ki ebeveyn de endişelendiği için çocuğu uyandırabiliyor. Bu gidişatı yaşayan çocukta bitkinlik oluşabiliyor o sebeple gündüz uykusunu önerebiliriz.

Uyurgezerlikte güvenlik tedbiri

Uyurgezerlik: Çocuklarda görülen uyku bozuklukları arasında uyurgezerlik de bulunuyor. Uyurgezerlik de ehemmiyetli meselelerden biri olarak karşımıza çıkıyor, çocuklarda genellikle %15 oranında görüyoruz. Uyurgezerliğin sıklığı ehemmiyetli, genellikle 4-8 yaşlar etrafında başlayıp ergenliğe doğru eksilmesini bekliyoruz. Uyurgezerlikte de gene gözler sarihtir ama mat ve hareketsiz bakışlar olur ve yeniden ağır uyku yarıyılında olduğu için şayet uyandırılmazsa sabah bunları andırmaz. Emniyet temkinleri çok ehemmiyetli zira uyku sırasında yaptığı eyleme devam edebilir mesela cadde kapısını açıp gidebilir veya sırçayı cadde kapısı sanıp çamdan düşebilir. Ne Yazık Ki böyle vakalar görebiliyoruz, çocuk tuvalete gittiğini düşünüp evin başka bir yerine idrarını yapabilir. Burada pencere kollarını çıkartmak, kapıları kilitleyip anahtarları saklı bir yere kaldırmak şayet basamaklı odalar varsa bunların kapılarını kilitli yakalamak ehemmiyetlidir. Yeniden gece teröründeki gibi uyurgezerlikte de fazla bitkinlik olabildiği için gündüz uykusu önerebiliyoruz. Uyurgezerlik sık yinelediğinde detaylı değerlendirme ehemmiyetlidir. Uyurgezerlik meseleyi yaşayan çocuklarda gündüz uykusu dışında programlı uyandırma da yapılabilir şayet çocuk her gece emin saatlerde uyku terörü ve uyurgezerlik gidişatı yaşıyorsa saat gelmeden 15 dakika veya yarım saat evvel çocuğu uyandırıp tekerrür yatmasını sağlarsanız bu saldırıları ortadan kaldırabilirsiniz.

Alt nemlendirmenin sebebi tıkayıcı uyku apnesi

Tıkayıcı uyku apnesi: Apne, solunumun geçici olarak durması vakayıdır. Uyku sırasında çocuğun solunum yolunu tıkayan rastgele bir hastalık varsa veya beyinden kaynaklanan bir vaziyet varsa uyku sırasında apne dediğimiz solunumun geçici olarak durduğu vaziyet yaşanır. Genellikle çocuklarda en sık bademcik ve geniz eti gelişmelerinde görülür ama o solunumun durduğu beyne oksijen gitmediği dakikalar olduğu için beyin gelişimini çok negatif etkileyebilir. Yeniden mektep evveli yarıyılda bu uyku apnesiyle birlikte gece alt nemlendirmeler yaşanabilir.

Çocuklarda da görülüyor

Tedirgin bacak belirtiyi: Uyku sırasında yaşanan meselelerden bir ötekiyi de tedirgin bacak belirtiyidir. Bu vaziyet gündüz genellikle fazla kasvet yaratmazken gece uykuda veya istirahat halinde ortaya çıkar. Bacaklarda ağrı, karıncalanma gibi bir tedirginlik hissidir, hafif olanlarda bacağı hareket ettirdiğinde bu kasvet ortadan kalkar ama ağır ve şiddetli olan olaylarda hareketle kasvet geçmez. Genellikle uyku sırasında bacak hareketlerinde sık olarak görülür. Tedirgin bacak belirtisinde alta uyuyan tıbbi gidişatlar olabiliyor. Mesela çocuklarda demir beceriksizliğinde 5 kat daha sık görüyoruz, yeniden B12 beceriksizliğinde böbrek hastalarında görebiliriz fazla kahve ve sigara tüketiminde de tedirgin bacak belirtiyi görülebilir.

Gündüz uyku saldırıları zarara neden olabilir

Narkolepsi: Ehemmiyetli bir uyku bozukluğu da tıp dilinde narkolepsi dediğimiz, gündüz cingözken ani gelen uyku hamleleridir. Şahıs konuşurken veya yemek yerken aniden uykuya dalar buna bazen ayaktayken yere düşmelerde eşlik edebilir kahkaha atarken veya ani duygu yüküyle mesela çok sevindiğinde veya çok üzüldüğünde aniden yere düşme biçiminde olabilir. Narkolepsi ehemmiyetli zira gündüz olan bu uyku hücumlarının sıklığı bireyin günlük yaşam niteliğini negatif doğrultuda etkiliyor. Aniden düştüğünde kafasını çarpıp ciddi bir zarar da oluşabilir.