Uzmanından çocuk yetiştirme ile alakalı 10 altın teklif

1900’lü senelerin başında yaşamış olan ve çocuk eğitimiyle alakalı çalışmaları ve yazdığı yapıtlarla tanınan Anton Makarenko, sadece Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliğinin değil, tüm dünyanın en iyi eğitimcilerinden birisidir. Maria Montessori ve Anton Makarenko, UNESCO tarafından çağdaş eğitimin esaslarını atan iki pedagog olarak tanınmışlardır.

Makarenko, yaşadığı yarıyılda bir mucitti; günümüzde son derece aşikâr olarak öğrenilen şeyleri keşfetti. Misalin, dünya genelinde hocaların sevgiyi göz arkasını ettiklerinden ve hatta söz mevzusu eğitim olduğunda bunun afaki olarak görüldüğünden bahsetti. Makarenko, mutlu bir fert yetiştirmenin sevgi olmadan imkânsız olduğundan emindi.

İşte size bu büyük pedagogun, psikologun ve yazarın en ehemmiyetli fikirlerinden bir derleme:

1. Eğitimin en ehemmiyetli parçası, sizin kendi tutumlarınızdır: Çocuğunuzu sadece onunla konuşurken, ona öğretirken ya da bir şeyler yapmasını söylerken eğittiğinizi asla düşünmeyin. Çocuğunuzun yetişmesine yaşamınızın her anında takviyeci oluyorsunuz – konutta olmadığınızda dahi. Giyinişiniz ya da insanlarla konuşma biçiminiz, mutluluğu ya da yeisi azametiniz, dostlarınıza ya da düşmanlarınıza tavır biçiminiz, gülüşünüz ya da gazete okuyuşunuz; tüm bunlar bir çocuğun yetişmesinde ehemmiyetlidir. Ruh halinizdeki en minik değişikliği fark ederler. Düşüncelerinizdeki her bir metamorfozu tutarlar – siz farkında olmasanız da.

2. Eğitim için sarih ve sahici ama ciddi bir ton lüzumludur: Bu üç özellik, yaşamın hakikatliği için bırakılmazdır. Ciddiyet, trajik olduğunuz anlamına gelmez. Hakiki olun, ruh halinizin an ile ve ailenizde yaşananların hakikatliği ile eşleşmesini sağlayın.

3. Her ebeveynin, çocuğunda bütün olarak ne görmek istediğini kavraması gerekiyor: Bir ebeveyn olarak, kendi hevesleriniz mevzusunda net olun. Çevrelice düşünün; nihayetinde kendi kusurlarınızı görebileceksiniz. Bunun cesaretinizi kırmasına izin vermeyin; önünüzde takip edebileceğiniz bir hayli doğru yol var.

4. Çocuğunuzu iyi tanımanız gerekiyor: Şu an nerede? Kiminle, ne yapıyor? Elbette ki çocuğunuza muhtemel olduğunca özgürlük tanımalısınız. Çocuğunun sadece sizinkilere değil, değişik bakış açılarına da maruz kalması gerekiyor. Çocuğunuzun insanlardaki ve hadiselerdeki iyiyi ve makûsu tanıyabilmesine takviyeci olmanız gerek. Ve bu natürel süreç, korunaklı bir bölgede oluşamaz.

5. Eğitimin anahtarı, organize olabilmektir: Eğitim, minik kusurları bağışlamaz. Eğitim, hadiselerin kayıtsızlıkla ele alınmasını da kaldıramaz. İyi bir organizasyon, her bir ayrıntının kontrol altında alınabilmesini sağlar. Minik ayrıntılar, yaşamın her anında, her gününde, her saatindedir; yaşamı bitiren bu minik ayrıntılardır. Eğitim, bol ölçüde zamandan çok, zamanın usluca kullanılmasını gerektirir.

6. Güçle dayanak etmeye çalışmayın; ama takviyeci olmaktan mutluluk duyun: Ebeveynden gelen dayanak, güçle, sıkıcı ya da asap bozucu olmamalıdır. Bazen çocuğunuzun azıcık zorlanması gerekir; güçlüklerin üstesinden gelmeyi ve daha karışık meseleleri kendiliğindene çözmeyi bilebilmeleri için. Her Zaman çocuğunuzun nasıl çalıştığını görmeyi deneyin. Asla tamamen kaybolmuş, kafası karışmış, naçar bir gidişatta kalmalarına izin vermeyin. Bazen çocuğunuz, sizin dikkatinizi görmeye lüzum dinler; ancak daha da ehemmiyetlisi ona dinlediğiniz güveni.

7. Elde ettiği neticeler için onu asla mükâfatlandırmayın, cezalandırmayın: Söz mevzusu iş yapmak olduğunda bir takdir ya da ceza sistemi uygulamak göründüğü kadar verimli değildir. Çocuğunuzu mutlu eden şey, bir meseleye sahip olmak ve bunu kendiliğindene çözebilmek olmalıdır. Yeteneğine, becerikliliğine ve kullandığı usullere dair onayınız, verebileceğiniz en iyi mükâfattır. Ancak methiyeyi fazla kullanmamaya dikkat etmek gerekiyor. Çocuğunuzu arkadaşlarını önüne methetmemelisiniz. Dahası, başka insanların yanında cezadan ya da makûs yapılan bir işten bahsetmemelisiniz. Söz mevzusu olan ana mevzu, işin bitirilmesi ve elinden gelenin en iyisini yapmış olması.

8. Bir çocuk, kendi kıymetini öğrenmeden başkalarını beğenmeyi bilemez: Beğenmek, sevgiyi tanımak ve mutlu olmak; tüm bunlar, kendinize saygı dinlemek ve öz-kıymetinizi öğrenmek demektir.

9. Asla kendinizi bir çocuk için feda etmeyin: Ebeveynlerin sıklıkla şikâyet ettiklerini dinleriz. “Çocuklarımıza her şeyimizi veriyoruz. Kendi mutluluğumuz da dâhil olmak üzere her şeyimizi feda ediyoruz.” Bu, bir çocuğa yapılabilecek en makûs şey, perişan bir hediye. Çocuğunuzu zehirlemekse emeliniz, ona kendi mutluluğunuzdan bir damla sunabilirsiniz. İşe yarayacaktır.

10. Birey, çocuğa nasıl mutlu olunabileceğini öğretemez; ancak birey, çocuğu mutlu olmasını sağlayacak bir biçimde eğitebilir: Büyük pedagogdan harika bir alıntı: “Sevgi, en mükemmeldir duygudur; harikalar yaratır, yeni insanlar ve en büyük beşeri kıymetleri yaratır.”