Yanık estetiği hakkında öğrenmedikleriniz
Günlük hayatta şıkça kullandığımız ısı, elektrik, kimyevi maddeler, kaynar su, alev gibi faktörlerle alana gelen doku tahribatıyla oluşan yanıkların rehabilitasyonu artık çok kolay!
Yanıkları yakından tanıyalım!
Büyük ve geniş yanıklarda erken yarıyılda rehabilitasyonun emeli hastanın yaşamasını sağlamaktır. Bu harekât yapılırken hastanın kozmetik ve fonksiyonel açıdan iyi vaziyete getirilmesi de hedeflenir. Erken yarıyılda yanık şoku, enfeksiyon ve uzuv yetmezlikleri önlenmeye çalışılır.
Yanık, derinliğine göre şöyle sınıflandırılır
1. derece yanıklar
Güneş yanıkları gibi kızarıklık ve ağrı ile birlikte olan yanıklardır. Çocuk ve yaşlılarda çok geniş alanı yakaladıklarında ehemmiyet taşırlar. Aksi takdirde yalnızca ten bakımı gerektirir, yara bakımı açısından ehemmiyet taşımazlar.
2. derece yanıklar
Derin ve yüzeysel olarak ikiye ayırılırlar. Yüzeysel 2.derece yanıklarda epidermisin tamamı ve dermisin yüzeyel bir kısmı yanmıştır. Muayenehane olarak kendini bül olarak gösterir, en ağrılı yanıklardır. Derin 2. derece yanıklarda, dermisin büyük bir kısmı yanmıştır, 3.dereceden ayakarsu muayenehane olarak güçtür.
3. derece yanıklar
Tüm ten epidermis ve dermis sefil olmuştur. Yara kendiliğinden kapanmaz, ağrılı değildir, ten gri, kuru, soluk, eskar görünümdedir. Kendiliğinden iyileşmez, cerrahi müdahale ve pansuman gerektirir. Yanık sonrası vazgeçtiği sekellerle fonksiyonel kayıplara ve izlere yol açar.
4. derece yanıklar
Yanık, daha derine, adale ve kemiğe kadar erişmiş olup, kömürleşmiş bir görünüm vardır. Geniş yüzeyleri yakalıyorsa hayatı tehdit eder.
Yanıklar büyüklüğüne göre nasıl sınflandırılır?
Yanıklar ciddiyetine göre barbarca ufak, orta, büyük yanıklar olarak değerlendirilebilir.
Ufak yanıklar
Erişkinde %15 den az 2. derece
Çocukta %10 dan az 2.derece
%2 den az 3. derece yanıklar
Orta derece yanıklar
Erişkinde %15 – 25, 2. derece
Çocukda %10 – 20, 2. derece
%10 dan az 3. derece
Ten nakli nasıl olur?
Cerrahi olarak bistüri veya humby bıçağı ile devitalize yanık dokuların uzaklaştırılması en tesirli usuldür. Geniş alanlara cerrahi debridman uygulanacaksa, anestezi veya sedasyon altında bu operasyonun asıllaştırılması hasta kasvetini en aza indirir.
Yanığın ilk 2 – 3 günündeki akut aşamasında hastaya uygulanacak medikal rehabilitasyonlar ve akışkan replasmanı ile hayati risk atlatıldıktan sonra, yanık dokuların etraftan uzaklaştırılarak oluşan sarih alanların ten greftleriyle kapatılması düzeyine gelinir. Plastik cerrahınız tarafından yapılacak ‘erken tanjansiyel eksizyon ve greftleme’ olarak belirlenen, yanık hastasının ilk haftasında cerrahi müdahaleyi öngören rehabilitasyon pek çok avantajı da birliktesi getirecektir.
Hastanın kendisinden sağlam ten alanlarından dermatom ismi verilen aletlerle alınan ten parçaları, daha evvel arınılmış yanık alanlarına yerleştirilir. Bu ten parçaları tabandaki dokudan beslenerek yanık alanını örterler. Bazen geniş yanıklarda yeteri kadar sağlam ten olmadığında aynı yerden 1-2 ay arayla tekerrür ten alınabilir.
Bu müddette yanık alanı geçici olarak amnion çeperi gibi biolojik pansuman malzemesi veya sentetik ten muadilleri ile örtülebilir. Bunlar en son hastanın kendisinden ten nakli yapılıncaya kadar geçen müddette tanrı akışkan kaybını önler, korur.
Yanık izi alanında yaralar kanser başlangıcı olabilir
Kendiliğinden iyileşmiş derin yanık alanları sürtünme gibi mekanik tesirlere ve kimyevi tahrişlere çok duyarlıdır. Gözetici yağ, ter bezlerinin olmaması, kılların bulunmaması, teni çok korunmasız vazgeçer. Seneler sonra bu yanık skar alanından yassı hücreli kanser büyüyebilir. Yanık skarlarının takribî % 2’si zamanla malign mutasyona uğrar.
Marjolin ülser yanık skar kanseri olarak adlandırılan başlangıçta kapanmayan, iyileşmeyen yara olarak tarif edilen lezyon greftlenmemiş veya grefti yakalamamış bütün kat yanık bölgelerinde ortaya çıkar ve çok süratli yayılır. Çatlayan ve ülsere olan tüm skarlara karşı kuşku ile yanaşılmalıdır. Bazal hücreli karsinom, melanom ve sarkom rapor edilmiş olsa da SCC yanık skarlarından kaynaklanan en yaygın urlardır. Radikal teşebbüsler gerektirir.