Hiperaktivite hastalığı olan çocuklara nasıl davranılmalı

Şayet çocuğunuz oturduğu yerde kıpırdamadan duramıyor hatta uzun vakit bir yerde sabit kalamıyorsa… Kesintisiz ellerini ayaklarını oynatıyor, afaki yere sağa sola koşturuyor ve eşyalara tırmanıyorsa… Sakin bir biçimde reyin oynayamıyor, hemen başka bir işle uğraşmaya başlıyor ve gereğinden fazla konuşuyorsa… Bu vaziyet “Dikkat Yetersizliği ve Hiperaktivite Bozukluğu”na işaret ediyor olabilir. Hiperaktif çocukların dikkat sürükleyen fazla hareketliliği, öbür çocuklar ile mukayese etildiğinde hemen fark ediliyor ve müddet kaybedilmeden uzman takviyesiyle ihtiyat alınması gerekiyor. Memorial Antalya Sağlık Kurumu Psikiyatri Bölümü’nden Uz. Psk. Nehir Kürklü, hiperaktivite hastalığı ve rehabilitasyonu hakkında bilgi verdi.

Çocukluk yarıyılı kazalarının en ehemmiyetli sebebi

Hamilelik sırasında bebeğin fazla hareketli olması, doğum sonrası yeniden hareketli, gazlı olması, uyku kumpasının bozuk olması bulguların erken yaşta başladığını düşündürmektedir. Dikkat yetersizliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı konan bir çocuk anne-baba ve kardeşlerin hayatında istemeden ve farkında olmadan yarattığı meselelerle büyük bir stres kaynağı olabilir. Kendini hakimiyet etmede güçlük yaşaması; dost ve aile ilişkilerinde meselelere, mektepte zafersizliğe neden olabilir. Bu çocuklar kendini istese de yeterince hakimiyet edememe, güç veya enteresan olmayanla ilgilenmeme ve yalnızca dikkatini sürükleyenleri görme ve kalanı gözden kaçırma neticeyi dünyayı bütüncül olarak görmekte zorlanmaktadırlar. Genellikle, sonunu düşünmeden eyleme geçerler ve riski kestiremezler, bu sebeple minik kazalar yaşayabilirler.

Hekim ve hoca irtibat halinde olmalı

Araştırmalar uyarıcı ilaç rehabilitasyonunun, öbür ilaçların ve tavır terapisinin rehabilitasyonda tesirli olduğunu ispatlamıştır. Bu hastalıkta galibiyetle uygulanan tavır terapisinde çocuğun eforluklarla başa çıkma yeteneğinin geliştirilmesi amaçlanır. Çocuk organize olmayı ve zamanı iyi kullanmayı bilir. Ailenin hastalık hakkında bilgi ve destek alması çocuklarına doğru yaklaşımda bulunmaları için ehemmiyetlidir. Bu çocukların daha fazla kumpasa ve kaidelere gereksinimi vardır. Enerjilerini boşaltıcı aktifliklerde bulunmaları gerekir. Uzmanın hocaya hastalık hakkında bilgi vermesi ve irtibat içinde olması ehemmiyetlidir. Hoca, kendisine hürmeti ve güveni eksilen çocuğun zaferli olduğu alanları bularak onu desteklemeli ve tasarılı çalışmasında destekçi olmalıdır.

Anne baba hiperaktifse çocukta da görülme tehlikeyi 5 kat çoğalıyor

Tanı konan çocukların birinci dereceden akrabalarının % 25’inde de aynı problem ile karşılaşılmaktadır. Ailesinde aynı tanı konulmuş bir fert bulunanlar için tehlike takribî olarak 5 kat çoğalmaktadır. Bu da hastalığın ortaya çıkışında genetik etkenlerin büyük bir tesiri olduğunu göstermektedir. Yeniden de kalıtsal etmenler bu vaziyeti tamamen açıklayamamaktadır. Araştırmalar bu rahatsızlığın anne-baba davranışlarının ve disiplin verme usullerinin doğrudan bir neticeyi olmadığını göstermektedir. Buna karşın tıpkı diyabet, böbrek yetmezliği ve öbür bozukluklarda olduğu gibi rehabilitasyonun galibiyeti, ailenin alaka ve dayanağı ile yakından ilişkilidir.

Rehabilitasyon edilmediği takdirde bir hayli hastalığa neden olabilir

Dikkat yetersizliği ve hiperaktivite bozukluğu zamanla eksilebilir fakat kendiliğinden geçmemektedir. Rehabilitasyonu uzun süren bir hastalıktır. Yaşın ilerlemesiyle beraber şikayetler eksilebilir ama yetişkin yarıyılda tekerrür ortaya çıkar. Rehabilitasyon edilmediği takdirde çocuğun ya da gencin yapısal güçlüklerinden kaynaklanan tavır meseleleri ve mektep galibiyetsizlikleri devam etmektedir. Etrafından olumsuz tenkitler alma tehlikeyi çoğalacak, tam bunlar çocuğun ya da gencin ikincil meseleler geliştirmesine yol açacaktır. Dolayısıyla mektep galibiyetsizlikleri gelecekte iş hayatındaki galibiyetsizliklere; dost ve aile ilişkilerinde yaşadığı problemler de sosyal ilişkilerinde hatta konutluluk hayatında dahi meseleler yaşamasına yol açabilecektir.

Rehabilitasyon edilmeyen dikkat yetersizliği ve hiperaktivite bozukluğunda; bunalım, tavır bozukluğu, karakter bozukluğu, içki ve madde bağımlılığı gibi ek başka psikiyatrik bozukluklar büyümesi mevzubahisi olabilmektedir.

Bu teklifleri dikkate alın

1. Kaideler koyduğunuz zaman bunların çok net olmasına dikkat edin ve onları yazıp asın.

2. Mükâfatlarınızın çocuk için anlamlı mükâfatlar olmasına dikkat edin.

3. Sık sık geri bildirim verin, çocuğunuza onun ne yaptığının farkında olduğunuzu gösterin. Çocuğunuza temennileri ve tasarıları mevzusunda takviye edin.

4. Çocuğunuzun iyi günleri olabileceği gibi makûs günleri de olabileceğini göz önünde bulundurun.

5. Olumsuzluklar, yapamadığı şeyler ve cezalara odaklanmak yerine pozitifler üzerinde odaklanın.

6. Bir şahsiyet meseleyi ile değil biyolojik bir mesele ile çaba etmekte olduğunuzu unutmayın.

7. Tavırlarınız daha öğretici olması için çok konuşup, öğüt vermeyin.

8. Mizah kavrayışınızı kaybetmeyin ve ona karşı sabırlı olun.

9. Kendinize ve ona karşı müsamahalı olun.

10. Uzman desteği almaktan çekinmeyin ve kumpaslı takiplere devam edin.