Kış hastalığı değil kanser bulgusu olabilir

Her sene 100’den fazla çocuk yaşı ne olursa olsun kanser hakikati ile karşı karşıya kalıyor. Çocuklar arasında en sık görülen kanser cinsleri arasında ilk sırayı lösemi alırken; lenfoma, böbrek urları ve yumuşak doku urları ile de karşılaşılabiliyor. Halsizlik, ivedi yorulma, öksürük, soluk darlığı ve ateş gibi özellikle kış aylarında sık tesadüfülen ve enfeksiyon hastalıkları ile eşlik gösteren kanser belirtilerinden olan yüksek ateş, uzun sürüyor ve antibiyotik rehabilitasyonuna karşın geçmiyorsa kesinlikle hekime müracaat etilmesi gerekiyor.

Kansere sıklıkla 2-5 yaş arasında tesadüfülüyor

Bir milyonluk popülasyonda her sene 120-130 çocuk kansere tutulmaktadır. Çocukluk çağında bir hayli kanser cinsi görülmektedir. En sık görüldüğü yaşlar 2-5 yaş arasındadır. Bu erken yarıyılda görülen kanserlerin kimileri genetik bozukluklar kapsar. Ayrıca D vitamin yetersizliğinin ve viral enfeksiyonlar da kanser gelişiminde ehemmiyetli rol oynar. Çocukluk çağında en sık görülen kanser cinsi lösemilerdir. Lösemi, çocukluk çağı kanserlerinin takribî yüzde 40’ını oluşturur.

Çocuklarda görülen kanser cinsleri şu biçimde sıralanabilir:

– Akut myeloid lösemi AML

– Akut lenfoblastik lösemi ALL

– Kronik myeloid lösemi KML,

– Juvenil miyelomonositik lösemi JMML

– Myelodisplastik belirti MDS

– Hodgkin lenfoma HH

– Nonhodgkin lenfoma NHL

– Hemofagositik lenfohistiositoz

– Langerhans hücreli histiositoz

– Nöroblastoma

– Böbrek urları, santral asap sistemi urları, yumuşak doku urları

Mukavemetli yüksek ateşe dikkat

Kanserli hastada muayenehane belirtiler çok değişken olabilir. Özellikle lösemi hastalığında kemik iliğinin yakalanmasına bağlı olarak kansızlık, trombositopeni ve nötropeni büyüyebilir. Kansızlık başka bir deyişle anemi neticeyi çocukta soluk görünüm yanında halsizlik, ivedi yorulma görülebilir. Kansızlığın çoğalması ile çarpını ve kalp yetmezliği büyür. Bedenin enfeksiyonlara karşı koruma eforunda görev alan nötrofillerin eksilmesi, enfeksiyonların büyümesine neden olur. Buna bağlı olarak ateş ortaya çıkar. Ateş yalnızca enfeksiyon büyümesinden dolayı değil, aynı zamanda kanserin kendisi ile de alakalı olabilir. Ancak kansere bağlı ateş uzun devam et ve antibiyotik rehabilitasyonuna yanıt vermemektedir.

Diş eti kanaması ve bedendeki morlukları umursayın

Kanamalar yalnızca trombositopeniye bağlı değildir. Maliyn hücrelerin, başta karaciğer olmak üzere bir hayli uzuv ve dokuyu etkilemiş olmalarından dolayı koagülasyon sisteminde de bozulmalar ortaya çıkar. Hastalarda burun kanması, diş eti kanaması, bedende morluklar, kanlı kusma ve gaita görülebilir. Bazen ender de olsa sağlık kurumuna beyin kanaması ile gelen çocuk hastalar olmaktadır.

Bulgular kanserin büyüdüğü bölgeye göre değişiyor

Lenfoma ve solid urlarda, muayenehane belirtiler daha değişiktir. Kanser nerde büyür ise o sisteme ait belirtiler görülür. Beyin urlarında; sabah kusmaları, baş sızısı ve felçler, göğüs kafesindeki kanserlerde; öksürük, soluk darlığı ve dudaklarda morarma görülebilir. Karın içindeki kanserlerde ise; karın sızısı, kabızlık veya ishal, kanlı gaita ve karında kitle ele gelmesi en sık karşılaşılan belirtilerdir. Kanser hücrelerinin infiltrasyonuna bağlı karaciğer ve dalak büyüklüğü, lenfadenopati ve uzuv infiltrasyonlarına bağlı olarak muayenehane belirtiler ortaya çıkabilir.

Tanı nasıl konulur

Hekim tarafından öncelikle hastanın hikayesi tüm ayrıntılarıyla alınır. Ardından hastanın hikayesine göre hemogram, periferik yayma, kemik iliği araştırılması, radyolojik muayeneler USG, PET, CT ve MR ya da biyokimyasal testler yapılır. Kuşku edilen hastalığın cinsine göre kemik iliği tahlili yapılır. Lenfoma ve solid urlarda kesinlikle biyopsi alınıp, kitle çıkarılarak patolojiye sevk edilir. Bu biçimde tanı konulur.

Yineleyen kansere kök hücre nakli

Çocukluk çağındaki kanserlerin rehabilitasyonu kemoterapi, radyoterapi ve kök hücre naklidir. Kemoterapi hastalığın türüne göre değişmektedir. Maliyn hastalıkların cinsine göre, başta Amerika ve Avrupa’da oluşturulmuş çalışma gruplarının standart rehabilitasyonları vardır. Lösemilerde BFM ve COG grupların rehabilitasyonlarında en sık kullanılan kemoterapi protokolleridir. Neticeleri de oldukça zaferlidir. Ülkemizde her iki grubun rehabilitasyonları da kullanılmaktadır. Radyoterapi bu grupların tekliflerine göre yerel ve sistemik olarak kullanılmaktadır. Ancak günümüzde hala en ehemmiyetli problem yineleyen hastalıklarda ne cins rehabilitasyonun kullanılacağıdır. Yineleyen lösemilerde, bayağı kemoterapi protokolleri kullanılabilmektedir. Ancak kök hücre nakli ile daha iyi neticeler alındığı için, yineleyen hastalıklarda ilk alternatif kök hücre rehabilitasyonu olmaktadır.

Tehlikeyi en az donör kaynağı “kardeş”

Kök hücre, hudutsuz ufalanma ve kendini yenileme özelliğine sahip hücrelerdir. Bedenin gereksinimine göre değişikleşerek farklı tip doku hücrelerine dönüşürler. Kök hücre kaynakları;kemik iliği, kordon kanı ve periferik aldat. Her üç kök hücre kaynağı birbiriyle karşılaştırıldığında değişik hastalıklarda farklılıklar göstermekle beraber her birinin değişiğine göre avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Klasik çocuğun kemik iliğindeki kök hücre oranı yüzde 0.5-2 arasındadır.

Kök hücre naklinin kullanılan tipleri mevcuttur. Bunlar; otolog başka bir deyişle kemik iliği kaynağı hastanın kendisidir. Allojenik başka bir deyişle kemik iliği kaynağı bir başkası olan kök hücre naklidir. Allojenik transplantasyonda en seçim edilen donör; tehlikeyi en az olduğu için ‘doku tipi HLA bütün uygun kardeştir. Seçenek donörler başka bir deyişle doku tipi uygun akrabalardan veya aile dışı donörler kullanılarak yapılan transplantasyonlar daha tehlikeli olmakla beraber günümüzde zaferle pek çok merkezde uygulanmaktadır. Ancak yeniden de en büyük mesele donör bulma güçlüğüdür. Bu sebeple son senelerde HLA uygun kardeşi olmayan, akraba içinde uygun donörü bulunmayan veya akraba dışı taramalarda donör bulunamayan hastalara aile ve akraba içinde bütün uygun olmayan donörlerden de nakil yapılabilmektedir. Buna haploidentikal kök hücre nakli denmektedir. Başta gelişmiş ülkelerde olmak üzere deneyimli kök hücre nakli merkezlerinde galibiyet ile uygulanmaktadır.