Lösemi bulguları ve rehabilitasyon usulleri nelerdir

Cemiyette kan kanseri olarak öğrenilen lösemi, kemik iliğinde bulunan kan hücre öncüllerinin, anormal üretilmesi ve hakimiyet dışı artması ile ortaya çıkan, dolayısıyla kanı ve tüm uzuvları etkileyen bir kanser cinsidir. Nedeni bütün olarak öğrenilmese de, şifa ile neticelenen lösemi hastalığında, erken tanı hayati ehemmiyet taşıyor.

Hematoloji Kısmı Uzmanı Prof. Dr. Ayşen Timurağaoğlu, löseminin teşhis ve rehabilitasyon usulleri hakkında bilgi verdi.

Bulguların farkında olun

Lösemi hastalığının bulguları, hastalığın yavaş kronik lösemiler veya süratli akut lösemiler seyirli olmasına göre değişmektedir. Kronik lösemiler çoğunlukla bulgu vermeyip rutin kan testlerinde tespit edilebilir. Daha seyrek dalak gelişmesi sebebiyle karnın sol kesiminde ağrı, tez doyma, gece terlemesi, kilo kaybı, koltuk altı, kasık, boyun gibi bölgelerde şişlikler görülebilmektedir. Kronik lösemilerin seyri seneler, hatta on senelerle tanımlanır. Akut lösemilerde ise olağan kan hücrelerinin imali etkileneceği için sıklıkla halsizlik, tez yorulma, diş eti, burun kanaması, bedende morluklar, düşmeyen ateş, kemik ve eklem ağrıları olabilir ve hastalar bu yakınmaların bir veya birkaçı sebebiyle doktora müracaat etir. Akut lösemilerde seyir çok süratli olup, bu şikayetler günler içinde ortaya çıkar ve çoğalır. Bu sebeple kronik lösemilerde her zaman rehabilitasyon gerekmeyebilir ancak akut lösemiler için bu mevzubahisi olmayıp, en kısa zamanda rehabilitasyona başlanmalıdır aksi taktirde vefatla sonuçlanır.

Lösemilerde ileri tanı usulleri ile hastalığın cinsi tanımlanabiliyor

Lösemi hastalığının tanısının konulabilmesi için yakınmaların öyküsü, fiziksel tetkik yanı gizeme kan analizleri yapılmalı ve kesinlikle kemik iliğinin değerlendirilmesi gerekmektedir. İleri tanı usulleri ile löseminin hangi kan hücresinden ve hangi gelişim safhasından kaynaklandığı tespit edebilmekle beraber hastalığın seyrini hipotez etmede kullandığımız lösemik hücrelerde olabilecek kromozom bozuklukları da tanımlanabilmektedir. Rehabilitasyona bu tahlillerden sonra başlanmaktadır.

Etrafsal etmenler lösemiyi tetikleyebiliyor

Lösemiye neden olan nedenler öğrenilmemekle birlikte lösemi büyüme tehlikesini artırabilecek bir hayli etken bulunmaktadır.

Bu etkenlerden başlıcaları:

– Yüksek seviyede ışınıma maruz kalmak

– Benzen ve formaldehit gibi sanayide kullanılan kimyeviler

– Daha evvel bir başka kanser sebebiyle kemoterapi veya radyoterapi almış olmak

– Sigara içmek

– Bazı genetik hastalıkların varlığı

– Ailede lösemi veya bir başka kanser hastalığının varlığı

– Miyelodisplastik belirti, myeloproliferatif hastalıklar bazı kronik lösemilerde dahil, aplastik kansızlık gibi bazı kan hastalıkları teşhisi konulan şahıslar lösemi tehlikeyi altında olabilmektedir.

Lösemide disiplinli bir rehabilitasyon programı ile iyileşme oranı yüksek

Lösemi rehabilitasyonunun emeli; hastalığın tamamen ortadan kaldırılarak, bireyin sıhhatine kavuşmasını sağlamaktır. Rehabilitasyon biçimi ve rehabilitasyondan alınacak neticeler löseminin tipi ve hastanın gidişatına bağlıdır. Lösemi, tıbbın geliştirmiş olduğu ileri rehabilitasyon usulleri sayesinde rehabilitasyon edilebilir bir kanser cinsi haline gelmiştir. Hastalığın rehabilitasyonunda kullanılan ilaçlar bunlar kemoterapi olarak adlandırılmaktadır. Bazı lösemi tiplerinde uslu molekül olarak adlandırılan ilaçlar ve kemik iliği nakli başlıca usullerdir. Özellikle kemik iliği nakli, lösemi hastalığında şifa elde etkenin hemen tek yoludur. Kemik iliği nakli olarak adlandırılan harekât kök hücre nakli olup artık kök hücreler kemik iliğinden değil gezen kandan bir araya gelmektedir. Lösemilerde başkasından yapılan kök hücre nakli ile kesin şifa elde edilebilmektedir. Kök hücre nakli yapılabilmesi için hasta ve vericinin doku grupları geçimli olmalıdır. Bu geçim aynı anne babadan olan kardeşler arasında azami oranda olup %25-30 dur. Aile içinden geçimli verici bulunamadığında evvel ülkemizde bulunan daha sonra yurt dışı kök hücre bankalarından tarama yapılır. Kök hücre vermenin vericiye hiçbir hasarı yoktur. Bu sebeple 18-50 yaş arası sıhhatli her fert kök hücre kök hücre vericisi olabilmektedir.

Lösemi hastalığında affedilen her kan hayati ehemmiyet taşıyor

Lösemi hastalarında rehabilitasyon sürecinde hastaların çok rakamda kırmızı kan alyuvar süspansiyonu, beyaz kan trombosit ve plasma gibi kan mahsullerine lüzumu olabilmektedir. Yeterli kan sağlanamaması hastayı kaybetmeye neden olabilir. Bu sebeple yapılacak olan kan bağışı, ilaçlar kadar hayati ehemmiyet taşır ve sürecin daha sıhhatli ilerlenmesini sağlar.

Hastalıkta hijyene dikkat edilmeli

Lösemi hastalığının vefatla sonuçlanmasının en ehemmiyetli sebebi enfeksiyonlar ve kanamadır. Enfeksiyonlar hastanın kendi bedeninde bulunan bakterilerden kaynaklanmakla birlikte bulunduğu civardan, yiyeceklerden de geçebilir. Bu sebeple beden pakliğine, kullanılan eşyaların, besinlerin ve hastanın bulunduğu civarın pakliğine son derece dikkat edilmelidir.