Pandemide sağlık kurumuna müracaatlar gecikti; böbrekler önemsememe edildi

Sıhhatsiz beslenme ve kiloluluğa bağlı diyabet görülme sıklığındaki çoğalış, fazla tuz tüketimi ve böbreğe hasar veren reçetesiz ilaçların kullanım sıklığının çoğalmasının böbrek hastalıklarının son yarıyıldaki çoğalışında rol oynadı. Böbreklerin, metabolizma neticeyi oluşan artık mahsullerin bedenden uzaklaştırılmasına imkân tanıyan uzuvlar olduğuna dikkat toplayan Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Mahmut Altındal, “Böbrekler bedendeki mineral ve elektrolit balansının sağlanmasında rol oynar. Kan tazyikini tertip edilmesinde çok ehemmiyetli görevlere sahiptir. Bedendeki akışkan, asit ve baz balansını ayarlarlar. Bedende kan imali ve D vitamininin yapımına katkıda bulunurlar” diye konuştu ve böbrek hastalıklarında erken teşhis ve rehabilitasyonun ehemmiyetini anlattı.

Türkiye’de 9 milyon böbrek hastası var

Türkiye’de takribî 9 milyon bireyde her 6-7 erişkinden birinde muhtelif aşamalarda böbrek hastalığının mevcut olduğunu anımsatan Doç. Dr. Altındal, “Son bilgiler Türkiye’de her 20 erişkinden birisinde kritik seviyede, safha 3 veya daha büyük, kronik böbrek hastalığı olduğunu göstermektedir. Son 5 senede çoğalış sürati eksilse de son yarıyıl böbrek yetmezliği tanılı hasta rakamında takribî yüzde 10 çoğalış reelleşmiştir” ifadelerini kullandı.

Doç. Dr. Altındal, sıhhatsiz beslenme ve kiloluluğa bağlı diyabet görülme sıklığında çoğalış, fazla tuz tüketimi ve böbreğe hasar veren reçetesiz ilaçların kullanım sıklığının çoğalmasının böbrek hastalıklarının son yarıyıldaki çoğalışında rol oynayan muhtemel nedenler arasında sayılabileceğinin altını çizdi.

Doç. Dr. Mahmut Altındal, kronik böbrek yetmezliğine neden olan en ehemmiyetli hastalıkları ise şöyle sıraladı: “Diyabet ve hipertansiyona bağlı nefropatiler, böbrek taşları, primer veya başka bir hastalığa ikincil nefritler, yineleyen idrar yolu enfeksiyonları, bazı kalıtsal böbrek hastalıkları ve idrar yollarının tıkayıcı hastalıkları.”

Gece sık sık idrara çıkma, çay rengi idrar, idrarda köpüklenme, tansiyonun yüksek ölçülmesi, surat ve bacaklarda şişlik, böğürde sızının böbreklerdeki meselelerin en ehemmiyetli bulguları olduğuna işaret eden Doç. Dr. Altındal, “Bulguların göz arkasını edilmesi ve hastalığın geç bir aşamasında sağlık kurumuna müracaat etme, ilaç ve perhiz geçimsizliği, özellikle kan tazyiki ve kan şekerinin uzun müddet yüksek izlemesi, reçetesiz veya hakimiyetsiz olarak uzun müddet böbreğe hasarlı tesiri olan ilaçların kullanımı gibi kusurlar böbrek kaybı ile sonuçlanabilir” ihtarında bulundu.

Sıhhatli böbrekler için sakatat harcamayın

Herkes için olduğu gibi böbrek hastaları için de tek bir tip perhiz olmadığının altını çizen Doç. Dr. Altındal, böbrek yetmezliğinin hafif ya da ağır olmasına, hastalığın tipine, böbrek yetmezliğinin karmaşıklıklarına göre perhiz tekliflerini değiştirmek ve fertselleştirmenin gerekebileceğini belirtti.

Genel anlamda böbrek hastalarında özellikli bir vaziyet yoksa tuz, potasyum, fosfor ve proteinden daha kısıtlı bir perhiz önerdiklerini aktaran Doç. Dr. Mahmut Altındal, özellikle ilerlemiş böbrek yetmezliğinde ölçü olarak kısıtlanmasını önerdiklerini ise şöyle sıraladı: “Sakatatlar karaciğer, böbrek, dalak, kalp, dil, işkembe, konserve, turşu, sucuk, salam, salamura, sosis, çikolata, kakao, gazoz, kola gibi içecekler, kuru baklagiller kuru fasulye, nohut, mercimek, bakla, kuruyemişler badem, ceviz, fındık fıstık, muz, hurma, tuzlu kraker, et, tavuk, süt.”

Doç. Dr. Mahmut Altındal, hafif böbrek yetmezliği olan hastalarda fazlaya kaçmamak koşuluyla sebze ve meyve açısından zengin bir perhizle sıhhatli beslenmenin böbrek sıhhati açısından bereketli olduğunu da sözlerine ilave etti.

Böbrekleri gözetmek için tekliflerde bulunan Doç. Dr. Altındal, “Kan tazyikinizi ve kan şekerinizi kumpaslı olarak hakimiyet ettirin, sıhhatli beslenin ve ideal kilonuzu gözetin. Sigara içmeyin, fazla tuzlu beslenmeyin. Rastgele reçetesiz ve sık ilaç kullanımından uzak durun. Ailenizde böbrek hastalığı, şeker, tansiyon hikayesi varsa; kiloluluk, romatizmal hastalık gibi böbrek yetmezliği büyümesi açısından tehlike etmenleriniz varsa kumpaslı olarak böbrek işlevleri açısından hakimiyetlerinizi yaptırın” dedi.

Tuzu günde 6 gramdan az harcayın

Türkiye’de birey başına günlük 18 gram tuz harcandığını ve böylece dünyada en fazla tuz harcanan ülkelerden biri olduğuna da dikkat toplayan Doç. Dr. Altındal, tuz tüketiminin günlük 6 gramın altında olmasını öneri ettiklerini belirterek bedenin su ve tuz gereksiniminin nasıl sağlanması gerektiği mevzusunda da uyardı.

Doç. Dr. Altındal, “Değişik tuz cinslerinin kaya tuzu, sofra tuzu vs. içeriğinde takribî olarak eş ölçüde tuz sodyum klorür vardır. Hangi tuzun seçim edildiği değil, miktarlı ölçüde kullanılması ehemmiyetlidir. Bedenimizde temel olarak beyin-böbrek arasındaki irtibat taşıtıyla çalışan, su balansını ayarlayan son derece tesirli mekanizmalar mevcuttur. Ayrıca insanların akışkan ihtiyaçları, ölçü olarak her gün sabit değildir; içerisinde bulundukları etrafların sıcaklık gibi fiziki şartlarına ve o günkü fiziksel eforlarına, hastalık vaziyetine ateş, ishal gibi bağlı olarak değişir. Değişik fertlerde de beden yapısı ve büyüklüğü, beslenme biçimi değişik olduğu için günlük su lüzumu değişik olabilir. Burada vurgulanması gereken ehemmiyetli bir husus, bol akışkan tüketimin böbrek hastalarında her vaziyette uygun olmadığıdır” diye konuştu.

Pandemi yarıyılında, böbrek hastalığını düşündüren bulgular göstermelerine karşın hastaların sağlık kurumuna müracaatlarını ertelediklerini ve hastalığın daha geç bir yarıyılında, artık bulgular ertelenemez hale gelince sağlık kurumuna müracaat ettiklerine tanık olduklarını söyleyen Doç. Dr. Altındal, “Tüm hastalıklarda olduğu gibi, böbrek hastalıklarında da erken teşhis ve rehabilitasyon böbrek hastalığının rehabilitasyonu veya ilerlemesinin yavaşlatılması açısından hayati ehemmiyete sahiptir. Böbrek hastalığının kimileri, daha süratli ve riskli bir biçimde ilerlemektedir ve potansiyel olarak erken yarıyılda tutulduğunda, böbrek işlevleri geri döndürülebilmektedir. Pandemi yarıyılında bu cins hastalıklarda sağlık kurumuna geç müracaat sebebiyle hastaların böbrek işlevlerinin geri döndürülme kaderini daha sık kaybettiklerine şahit olmaktayız” diyerek laflarını sonlandırdı.