Ağrı kesicilerle alakalı öğrenmeniz gerekenler

Hekim hakimiyetinde alınmayan ağrı kesici ilaçlar, uzun süreli kullanımlarda mide ve oniki parmak bağırsağında ülsere, gastrit, kanama ve hatta midede delinmeye kadar varan tablolara neden olabiliyor. Ağrı kesici haplar, mide ve bağırsak haricinde; ince ve kalın bağırsakta kanamalara, karaciğerde toksik tesirlere ve böbreklerde zarara neden olabiliyor. Bu sebeple kullanımında oldukça dikkatli olunması gerekiyor.

Central Hospital’dan Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. H. Mehmet Sökmen, hakimiyetsizce kullanılan ağrı kesicilerin neden olabileceği rahatsızlıkları anlattı…

Ağrımayan uzuv yok

Bedenin herhangi bir yerindeki problem kendini bazen ağrı olarak yansıtır. Ağrı oluşturmayan uzuv hemen hemen yok gibidir. Bunlar; baş-boyun bölgesi, göğüs ve göğüs kafesi, kalp-damar sistemi, sindirim sistemi, üriner sistem, faize sistemi ve adale iskelet sistemidir. Ağrı hangi sistemden kaynaklanırsa kaynaklansın; bazen kolay bir rahatsızlığın, bazen de kanser gibi ciddi bir hastalığın habercisi olabilir.

En çok harcanan ilaçlar ağrı kesiciler

Ağrı çoğunlukla akut bir biçimde başka bir deyişle aniden ve kısa süreli olarak kendini muhakkak edebilir. Bu stil ağrılar şahısta ilk kere olabileceği gibi kronik hale gelerek senelerce çekilen bir probleme de dönüşebilir. Bu nedenle de bir hayli hasta ağrılarını gidermek emeliyle ağrı kesici olarak adlandırılan aneljezik ilaçlara müracaat etir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın olarak kullanılan ilaçlar arasında ilk sırada ağrı kesiciler yer almaktadır.

Hipokrat’tan beri kullanılır

Analjeziklerin, faktör maddelerine göre 10’dan fazla grubu vardır. Bunların bir kısmı hafif ağrı kesiciler sınıfında olduğu gibi kimisi de morfin gibi çok güçlü ağrı kesicilerdir. Tarihsel geçmişine bakıldığında; Hipokrat yarıyılından beri ağrı kesiciler kullanılmaktadır. Takribî bir yüzyıldır kullanılan aspirin ve daha geç keşfedilen steroid dışı ağrı kesiciler, tam dünyada her sene milyarlarca kutu satılmaktadır. Ancak herhangi bir ağrı olduğunda ilk akla gelen ve kullanılan bu stil ilaçlar, şuursuzca alındığı takdirde istenmeyen bir hayli yan tesire neden olabilir. Dünyada bu mevzu üzerinde yapılan bir hayli bilimsel çalışma ile ağrı kesicilerin yol açtığı yan tesirlere her gün bir yenisi daha ilave edilmektedir.

Sindirimi alt-üst ediyor

Ağrı kesicilerin sindirim sistemi üzerindeki negatif tesirleri, bireyden bireye göre değişiklikler gösterebilir. Bazı hastalarda ağrı kesici kullanımı sonrası çoğu zaman hafif, bazen de şiddetli hazımsızlık olabilir. Bazı hadiselerde ise ciddi ülserlere, mide ve oniki parmak bağırsağı kanamalarına neden olarak kanama karmaşıklıklarına da yol açabilir.

Hemen ilaca sarılmayın

Bedende alana gelen hafif bir ağrı için hemen ilaç kullanılmamalıdır. Ağrının şiddeti çok değilse; suskun ve karanlık bir etrafta yatmak, gevşetici nebat çayları içmek, başa çok soğuk olmayan pak bir havlu koymak ya da sarih havada yürümek fayda sağlayabilir. Şayet hastada ağrı dışında kusma ve görme fluluğu gibi bulgular var ise bu gidişat beyin hastalıklarına işaret edebileceğinden zaman kaybetmeden uzman bir doktora müracaat etilmelidir.

Fazla ağrı kesici kullanımı diyalize neden oluyor

Ağrı kesiciler böbrekler üzerindeki yan tesirlerini, mide ve bağırsak sisteminde olduğu gibi kanlanmayı artıran prostoglandinleri eksilterek yapar. Kanlanması eksilmiş böbreklerde glomerüler filtrasyon sürati eksilince, böbreğin süzme işlevi eksilerek bedende tuz yakalanmasına ve tansiyon yükselmesine neden olabilir. Özellikle başka ilaçlarla beraber alındığında böbreğin değişik bölgelerine hasarlı tesirleri çoğalış gösterir. Bu gidişat da nefrit, nefrotik belirti ve akut tubuler nekroz böbrek lezyonu gibi çok ciddi böbrek hastalıklarına yol açabilir. Bu hastalıklar zamanla bütün böbrek yetmezliğine neden olarak hastanın diyalize bağımlı hale gelmesine veya böbrek nakli lüzumuna neden olabilir. Bazı gidişatlarda böbrek yetmezliğinin neden olduğu karmaşıklıklara bağlı, komaya bağlı vefatlar da görülebilir.

Toksik hepatite yol açabilir

Ağrı kesiciler özellikle crohn ve ülseratif kolit olarak adlandırılan inflamatuvar kronik ve iltihabi bağırsak hastalıklarında oldukça hasarlıdır. Hakimiyetsiz kullanımları, bu hastalıkların tutuşmasına neden olabilir. Genellikle tam ilaçlar karaciğerde metabolize olduğundan, ilacın ya kendisi ya da metabolitleri; karaciğer hücresinde, safra yollarında veya karaciğerin damarları üzerinde istenmeyen yan tesirler oluşturabilir. Bu gidişat toksik hepatit olarak adlandırılır. Toksik hepatit sebebiyle bazı hastalar kronik hepatit, karaciğer sirozu ya da karaciğer komasına girebilir. Bunun sonucunda da hastaya karaciğer nakli gerekebilir. Hatta bazı olayların vefatla sonuçlandığı da görülmüştür.

Alerjik bir yapınız varsa dikkat

Tam ilaç alerjilerinde olduğu gibi ağrı kesici ilaçlarda da bireye göre özel tesirler oluşabilir. Bazı hastalarda fazla duyarlılık olarak adlandırılan ve ilk defa kullanılan ilaca bağlı olarak aniden büyüyen hafif veya çok şiddetli alerjik tepkinler görülebilir. Ayrıca doza bağlı olarak muhakkak ölçüde ilaç alımı sonrası alerjik cilt tepkinleri veya karaciğer ve böbrek zararı oluşabilir. Bazı hastalarda da gecikmiş tesirle alerjik tepkinler alana gelebilir. Bu tepkiler kendini kolay cilt döküntüleri ve kaşıntı olarak muhakkak edebildiği gibi, kimi hadiselerde ciltte kabarıklıklar ve ciddi yaralar oluşarak cilt lezyonları büyüyebilir. Bazı hastalarda anaflaktik şok ciddi bir alerjik tepkin denilen ciddi bir tablo da görülebilir.

Kalp yetmezliği ve vefatla sonuçlanabilir

Düşük doz aspirin haricinde olan ağrı kesiciler; enfarktüs ve kalp yetmezliği tehlikesini artırabilir. Özellikle kalp hastalığı hikayesi olan hastalarda bu tehlike çok daha yüksektir. Bu sebeple ağrı kesicilerin rastgele kullanılması, onarılması efor kalp hastalıklarına ve hatta vefata neden olabilir. Ayrıca bazı ağrı kesiciler, tansiyon ilaçlarının tesirlerini de eksiltebilir. Analjezik ilaçlar gebelik yarıyılında da tehlike yaratabilir. Çok ender nedenler dışında hamilelikte ağrı kesici kullanılmamalıdır. Hamileliğin son üç ayında prematüre doğuma neden olabileceğinden hekim hakimiyeti dışında harcanmamalıdır. Ayrıca bebeğin beslenmesinde ehemmiyetli görev yüklenmiş olan kan damarının kapanmasına neden olabilir.