İnatçı kaşıntılar safra yolu hastalığı bulgusu olabilir

Uzun vakit geçmeyen ve psikolojik problemlere dahi yol açabilen kaşıntılar, genellikle safra yolları hastalıklarına işaret ediyor. Karaciğerin ürettiği safrayı ince bağırsaklara taşımakla görevli safra yollarındaki hastalıklar ise temkin alınmadığı takdirde karaciğer yetmezliğine yol açabiliyor.

Prof. Dr. Koray Atılganlı, safra yolu hastalığı ve rehabilitasyon usulleri hakkında bilgi verdi.

Karaciğerden bağırsağa açılan safra ağacı

Safra yolları, karaciğerin içinde çok ince kılcal kanalcıklar olarak başlar. Bu kanalcıklar birbirleri ile birleştikten sonra tek kanal halinde karaciğerin altındaki safra kesesine bağlanır. Hayati ehemmiyet taşıyan karaciğerin ürettiği safranın ince bağırsağa akmasını sağlayarak sindirime dayanakçı olur. Yapısı ağaç kökleri ve dallarına benzediği için safra yollarına tıp dilinde safra ağacı da denilmektedir.

Karaciğer yetmezliği ile hayati risk sinyali

Safra yolu hastalıkları iyi mizaçlı ve makûs mizaçlı hastalıklar olarak ikiye dağılır. Ayrıca safra yolunun yerine göre karaciğer içi safra yolu hastalıkları ve karaciğer dışı safra yolu hastalıkları olarak da iki başlık altında toplamak olasıdır. İyi mizaçlı safra yolu hastalıkları; doğumsal bazı anomaliler safra yolları yokluğu, azlığı, yaralanma ve buna bağlı tıkanıklıklar, safra taşlarıdır. Özellikle yeni doğan bebeklerde görülen safra yolu yokluğu ya da azlığı zaferli bir “Bilier Atrezi” operasyonu yapılmadığı takdirde karaciğer yetmezliğine neden olmaktadır. Safra yollarının makûs mizaçlı hastalıkları ise safra yolu kanseridir.

Kaşıntınız alerji mi değil mi siz değil hekiminiz karar vermeli

İyi mizaçlı ya da makûs mizaçlı safra yolu hastalıkları kanal sisteminde alana gelen tıkanma ve daralmaya bağlı şikayetler ile ortaya çıkmaktadır. Karaciğer içi safra yollarından kaynaklanan urlar genellikle kanal sisteminin büyük bir kısmı etkilenmediğinden rastgele bir tıkanıklık belirtisi göstermez ve bu sebeple bu urların özel bir bulgusu yoktur. Bu sebeple genellikle geç tanı konulmaktadır. Ancak karaciğerin bir yarısını boşaltan kanaldaki veya ana kanaldaki iyi mizaçlı ve makûs mizaçlı hastalıklar, tıkanıklık belirtisi ile dikkat toplar. Tıkanıklık çoğaldıkça nedensiz inatçı kaşıntı, sarılık ve hatta üşüme titremenin ön tasarıda olduğu enfeksiyon belirtileri ortaya çıkar. Hastanın şikayetleri ile laboratuvar ve röntgen neticeleri de çok ehemmiyetlidir. Kolay bir ultrasonografi safra yollarındaki genişlemeyi ve bunun yerini tanımlayabilir. Tıkayıcı vakalarda MRCP, PTK dışardan iğne ile karaciğer içi safra yollarına ilaç verilerek film çekilmesi veya uygun hadiselerde ERCP endoskopik olarak girilip safra yollarına ilaç verilerek film çekilmesi tanıda lüzumlu usullerdir.

Cerrahinin bu mevzuda tecrübeli ellerde yapılması ehemmiyetli

Safra yolları cerrahisi denilince yalnızca safra yollarına yapılan operasyon olarak anlaşılmamalıdır. Karaciğer içinde kalan kısım birliktesi karaciğer cerrahisi, alt ucunun pankreasın içinden geçmesi sebebi ile yerine göre pankreas cerrahisi bilgi ve tecrübeyi gerektirir. Hastalıklı bölge çıkarılmalı ve safranın bağırsağa tekerrür akması sağlanmalıdır. Bu sebeple ince bağırsaktan yeni bir yol hazırlamak ve sağlam safra yolunu sızdırmaz ve safra akışına mani olmayacak bir biçimde bu bağırsağa dikmek ehemmiyetlidir. Safra yolları özellikle karaciğere gelen ve hayati ehemmiyet taşıyan ehemmiyetli damarlar ile komşu olduğu için bu bölge operasyonlarında bu damarlara hasar verilmemesi çok ehemmiyetlidir. Bu sebeple safra yolları cerrahisi tam dünyada ayrı bir üst eğitim, bilgi ve tecrübe gerektiren bir alan olarak kabul edilir. Safra yolları cerrahisi doğru ilke ve iyi bir teknikle yapılmaz ise hastanın yaşam konforu kalmayacağı gibi hadiseler siroz gibi geri dönüşümsüz karaciğer hastalıklarına veya hayati tehlike doğurabilecek ciddi enfeksiyonlara neden olarak hayati risk yaratabilir.