Ses teli hastalıklarından korunmanın 10 yolu

Ses tellerinde oluşan şikayetler pek çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabiliyor. Sesin makûs ve uygun olmayan koşullarda, özellikle de uzun süreli ve yüksek tonda kullanılmasından, kafa bölgesi ile boyunda asap komşuluğunda oluşan urlara kadar bir hayli etmen ses tellerinde geçici ya da kalıcı felçlere yol açabiliyor. Ses kısıklıkları ve yutma sırasında öksürük gibi ses teli felcine bağlı şikayetler ise “ses cerrahisi” ile rehabilitasyon edilebiliyor. Memorial Antalya Sağlık Kurumu Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Kısmı’nden Prof. Dr. Mustafa Asım Şafak, ses teli hastalıkları ve rehabilitasyon usulleri ile ses tellerini gözetici teklifler hakkında bilgi verdi.

Ses telleri gırtlakta yer alan, sağ ve soldan çok ince bir cilt ile kaplanmış yumuşak doku ve adale lifleri kapsayan yaradılışlardır. Gırtlağın ve ses tellerinin işlevlerini idareyen çok uzun seyirli asap yapıları bulunur. Bu asap yapıları beyin sapından doğup, boyunda alta doğru göğüs kafesinin içine kadar iner ve büyük damarların etrafından gezip, tekerrür boyunda yukarıya çıkarak gırtlağa erişir. Asaplar bu uzun yolculuk süresince pek çok travmaya sarihtir.

SES TELİ HASARININ ÇOK FAZLA SEBEBİ OLABİLİR

Beyin sapını veya kafa bölgesini etkileyen muhtelif hastalıklar, boyunda asap komşuluğundaki urlar, göğüs kafesinin içindeki pek çok hastalık, asabın kendisine bağlı değişik hastalıkları vaziyetinde ses tellerinde geçici veya kalıcı felçler oluşabilir. Sesin makûs ve uygun olmayan koşullarda, özellikle uzun süreli ve yüksek tonlarda kullanılması da harabiyete yol açabilir. Ses tellerinde görülen meselelerin bir sebebi de tiroit bezlerine komşuluğu olduğu için tiroit cerrahisine bağlı travmalardır.

SES TELİ REHABİLİTASYONU

Ses tellerinin felçleri ses cerrahisi tekniğiyle rehabilite edilebilmektedir. Ses teli felcine bağlı meselelerde, ses telinin yine çalışır hale getirilmesinden çok oluşan şikayetin kısmen düzenlenmesine müteveccih cerrahi teşebbüsler yapılmaktadır. Misalin; ses teli felci neticesinde yanda statik kalan ve ses çıkarma veya yutkunma sırasında orta hatta doğru hareket edemeyen ses teli, orta hatta statik hale getirilebilmektedir. Mesele, her iki ses telinin birden orta hatta statik halde felçli kalmasına neden olan bir hastalıksa, soluk darlığı bir meseleyi yaşanmakta ve hadise, ses kısıklığının önüne geçmektedir. Bu gidişatta ses tellerinden biri yana çekilerek, yanda statik halde kalmasını sağlayan cerrahi teşebbüsler gerekir. Böylece soluk darlığı düzenlenir ancak birliktesi bir ölçü ses kısıklığı oluşur.

HAYKIRARAK KONUŞMAK SESİ BOZUYOR 

Haykırarak konuşmak ve haykırmayı alışkanlık haline getirmek, mide-gırtlak reflüsü, ses tellerinin irritasyonu veya enfeksiyonları ile gırtlak kanserleri, ses şahsiyetinde bozulma gibi pek çok değişik şikayete yol açmaktadır. Bir haftadan daha uzun süren her türlü ses probleminde kesinlikle KBB uzmanına danışılmalıdır. Enfeksiyon gidişatlarında ses kısıklığıyla beraber, soluk darlığı, yutma eforluğu ve yüksek ateş gibi çok daha ehemmiyetli şikayetler de görülebilir.

SESİNİZ İNCE YADA KALINSA…

Ses telleri, çıkarılan sesin ince veya kalınlığını ayarlayacak biçimde uzayıp incelme ya da kısalıp kalınlaşma gibi işlevlere sahiptir. Ergenlik çağına geldiği sesi kalınlaşmayan oğullar olduğu gibi sesini kalın bulan bayanlar da olabilir. Bu gidişatta hastalar sesinin daha kalın ya da ince olmasını isteyebilir. Bu gidişatta, ince ya da kalın ses çıkaracak biçimde cerrahi teşebbüsler yapılabilmektedir. Ses teli cerrahisine; ses tellerinde polip veya kist yaradılışı, yaşlılık sebebiyle ses tellerinin hafiflemesi, kronik ödemlere bağlı kabarıklıklar, ses tellerindeki yarık veya kanserler gibi meselelerde müracaat etilmektedir.

GIRTLAK İSKELETİNİN BİÇİMİ DEĞİŞEBİLİYOR

Ses cerrahisinde hastalığın tanımına göre pek çok değişik cerrahi teknik kullanılmaktadır. Bunlar arasında ses tellerinin etrafına farklı materyallerin enjeksiyonları, bir kısım gırtlak kıkırdaklarının çıkarılması, muhtelif dikiş teknikleriyle bazı kıkırdakların yerlerinin değiştirilmesi, gırtlak iskeletinin biçiminin ve pozisyonlarının değişikleştirilmesi, bu emellerle de bir ekip takmaların kullanılması gerekebilmektedir. Ender olarak asap liflerinin onarımı, asap ve adale kavşaklarından oluşan köklerin gırtlaktaki bazı adalelere aktarılması gibi tekniklere de müracaat etilebilmektedir.

Ses tellerinde uzun süreli rehabilitasyon gerektiren ya da kalıcı hale gelebilen zararların oluşmaması için bazı ihtiyatlar alınabilir. Bunun için de sesin doğru kullanımı ve günlük hayat alışkanlıklarında bazı farklılıklar önerilmektedir.

Bunlar;

1. Yeterli ölçüde akışkan almaya itina gösterilmelidir.

2. Soğuk ve asitli meşrubatlar olası olduğunda az harcanmalıdır.

3. Dumanlı ve tozlu etraflardan sakınılmalıdır.

4. Tütün mahsulleri kullanılmamalıdır.

5. Geniz arınma hareketi olası olduğunca yapılmamalıdır.

6. Uzun vakit konuşulması gerekiyorsa boğazı ara gizeme nemlendirecek biçimde akışkan harcanmalıdır.

7. Yüksek sesle konuşmaktan, haykırmaktan sakınılmalıdır.

8. Şarkı söylemek için ün eğitimi alınmalıdır.

9. Gırtlağın ve diyaframın uygun kullanımlarına dikkat edilmelidir.

10. Ses ile alakalı şikayetler göz arkasını edilmemeli, zaman geçmeden uzmana müracaat etilmelidir.