Hipofiz bezinize iyi bakın

Hipofiz bezinin sihrime hormonu, prolaktin hormonu, tirotropin gibi bir hayli hormonun salgılanmasının yanı gizeme kan tazyikinin tertip etmesi, bedende su balansını sağlaması gibi onlarca vazifeyi bulunmaktadır.Bu sebeple hipofiz bezinde görülen urlar pek çok rahatsızlığa neden olmaktadır. Bulgular dikkate alınmalı ve ur gelişmeden müdahale edilmelidir. Memorial Ankara Sağlık Kurumu Beyin, Asap ve Omurilik Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. İsmail Hakkı Tekkök hipofiz bezi, urları ve rehabilitasyonu hakkında bilgi verdi.

Hormonları idarıyor

Hipofiz bezi, beynin altında “Türk eğeri” diye de öğrenilen Sella Tursika takribî bir santimetreküplük bir kemik çukurunun içinde bulunan fındık büyüklüğünde bir salgı bezidir. Hipofiz bezi büyüklüğüyle kıyas edilmeyecek kadar ehemmiyetli işler yapan bir bezdir. Bedendeki salgı bezlerinin hemen hepsinde tesirlidir. Ne kadar gelişeceğimizi atama eden sihrime hormonunu, bayanlarda bebeğin emzirilmesi için lüzumlu süt salgısını sağlayacak prolaktin hormonunu, doğum sırasında rahmin kasılmasını tertip eden oksitosini ve de bedendeki su ve tuz balansını sağlayan vazopressini salgılamaktadır. Ayrıca böbrek üstü bezi, tiroit ve yumurtalık gibi uzuvlara ne kadar ve ne zaman salgı yapmaları gerektiği sinyalini gönderen bir orkestra şefidir.

Bu işaretlere dikkat

Hipofiz bezinden kaynaklanan urların çok büyük bir kısmı iyi mizaçlı, başka bir deyişle yavaş gelişen ve uzaktaki uzuvlara sıçramayan urlardır. Bunlara “hipofiz adenomu” denir. Yeniden de bulundukları yer kritik bir bölge olduğu için tutumları her zaman makûs mizaçlı olamayabilir. Cinsel iktidarsızlıktan, bitkinliğe, alına dağılan baş sızısından görme kaybına, hakimiyetsiz kıl artmasından fazla su içme ve fazla idrara çıkmaya kadar pek çok bulgulara neden olur. Hipofiz bezinin hemen üstünde ve yanlarında görme ve göz hareketleri ile alakalı asaplar olduğu için ancak muhakkak bir büyüklüğe ulaştıktan sonra görme kaybı tehlikeyi de söz mevzusu olur.

Fazla salgılanması iç uzuvları tehdit edebilir

Sihrime hormonunun ur sebebiyle fazla salgılanması buluğ çağından evvel bireyin devleşmesine neden olurken, buluğ çağını geçmiş hastalarda fazla salınan sihrime hormonu çenenin, el ve ayakların ve daha ehemmiyetlisi iç uzuvların özellikle de kalbin gelişmesine neden olarak hastanın sıhhatini tehdit eder. Akromegali başka bir deyişle uçların gelişmesi olarak öğrenilen bu vaziyette hastanın şeker metabolizması da etkileneceği için şeker hastalığına olan meyil çoğalır.

Fazla prolaktin hormonu adet kumpassızlığı ve cinsel gönülsüzlüğe yol açıyor

Fazla prolaktin salgılayan hipofiz urları, bayanlarda adet kumpassızlığına, durup dururken ya da sıkmakla göğüs uçlarından süt gelmesine neden olabileceği gibi hem erkek hem de bayanda cinsel gönülsüzlük ve erkekte iktidarsızlığa neden olabilir. Erkeklerde empotans ve cinsel gönülsüzlük ancak geç yarıyıllarda görüldüğünden erkek hastalar çoğunlukla ur muhakkak bir büyüklüğe eriştikten sonra görme şikayetiyle hekime müracaat etir.

Cushing hastalığı ortaya çıkabilir

Böbrek üstü bezinin salgılama işlevini hakimiyet eden ACTH isimli hipofiz hormonu fazla salındığında; yüzde genişleme ve kızarma, fazla kilo alımı ve özellikle gövdede yağ birikimi, ensede kalınlaşma, ciltte fazla kıllanma ve sivilcelenme, kemiklerde kırılganlık, hipertansiyon gibi belirtilerle ortaya çıkan ve gidişatı ilk tarif eden beyin cerrahının adına atfen Cushing hastalığı diye öğrenilen ciddi bir tablo ortaya çıkmaktadır.

Teşhis için hipofiz hormonları takip ediliyor

Teşhis için genel ve asap sistemine müteveccih tetkik sonrasında dolaysız röntgen, sonra da bilgisayarlı beyin tomografisi ve manyetik titreşim ile daha ayrıntılı analiz yapılır. Hipofiz hormonlarının kandaki seviyesine bakılarak seviyenin çoğalıp çoğalmadığı hakimiyet edilir.

En tesirli yöntem cerrahi rehabilitasyon

Hipofiz urlarında en tesirli rehabilitasyon yöntemi cerrahi rehabilitasyondur. Cerrahide de genellikle Mısırlıların mumyalama evveli kafa içi muhtevayı boşaltmak için kullandıkları yol başka bir deyişle transsfenoidal cerrahi denilen yöntem seçim edilmektedir. Bu tip operasyonda özel bir açıcı ile her iki burun delikleri arasındaki kıkırdak ve kemik arasından girilerek kafa tabanına erişilmekte ve ur dokusu çıkarılmaktadır. Bu operasyon, operasyon mikroskobu, endoskop, röntgen görüntü hakimiyet makineyi ve hatta nöronavigasyon ile yapılmaktadır. Bu operasyonun avantajı, beyin dokusu ile direk temasın olmaması dolayısıyla iyileşmenin fantastik kısa zamanda olmasıdır. Takribî 1 saat süren işlemden sonra kafa tabanı onarılıp burun delikleri içine tamponlar yerleştirilmektedir. Hasta operasyondan 8 saat sonra yemeğini yiyebilir hale gelebilmekte ve 3. gün tamponları çıkarıldıktan sonra taburcu edilmektedir.

Öteki bir cerrahi yöntem, kafatasının açılması ile ura erişilmesidir ki bu genelde ur görme asabını veya hemen onun yanındaki şah damarını sarmışsa müracaat etilen bir yöntemdir. Tamamı çıkarılamamış ya da ilaçla hakimiyet edilemeyen hipofiz urlarına ışın rehabilitasyonu gerekebilir. Hipofiz adenomları yineleyebilir. Bu vaziyette yine cerrahi, ışın rehabilitasyonu ve ya ilaç rehabilitasyonu sınanabilir.