Tüberküloz hastalığına karşı bilinçlenin

Verem başka bir deyişle ulus arasında öğrenilen ismiyle tüberküloz, kendisini fark ettirmeden ilerleyen ve dünyada hala en çok vefata neden olan hastalıklardan biri olarak öğreniliyor. Ülkemizde “İnce hastalık” ismiyle de öğrenilen verem, solunum yoluyla kolayca bulaşabiliyor. Verem bakterisi bireyin bağışıklığının en zayıf anına gözlüyor ve hastalık ortaya çıkıyor.

Memorial Şişli Sağlık Kurumu Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Füsun Soysal, verem hastalığı ve rehabilitasyon usulleri hakkında bilgi verdi.

Yalnızca solunum yoluyla bulaşır

Verem “Mycobacterium tuberculosis” adı verilen ve solunum yoluyla bulaşan bir basilin mikrop neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Yalnızca damlacık enfeksiyonuyla bulaşır, bunun dışında bireyin kullandığı havlu, çatal, bıçak, ya da besinlerle bulaşmamaktadır. Hastalanan şahıs basmakalıp konuşurken, öksürürken ve ya aksırdığında civara yayılan damlacıkların, solunum yoluyla karşı taraftaki şahıs tarafından alınması neticesinde o şahıs verem mikrobuyla karşılaşmaktadır. Fakat enfeksiyonu alan her bireyde hastalık büyümez. Gerçeğinde cemiyet içerisinde her insan bir biçimde verem bakterisine maruz kalmaktadır ama herkes hastalanmamaktadır. Enfeksiyonun bedende olması ve hastalanmak farkı vaziyetlerdir. Enfekte olmak verem mikrobunu solunum yoluyla almak, hastalanmaksa o solunum yoluyla alınan mikrobun bedende hastalık yapmasıdır.

Beslenme bozukluğu ve stres tüberküloza davetiye çıkarıyor

Verem hastalığının ortaya çıkması için bireyin beden mukavemetinin düşmesi gerekmektedir. Şayet beden mukavemeti yeterliyse beden o enfeksiyonu alır, kendi bağışıklık sistemiyle o mikrobu hudutlandırmaktadır. Bedende bulunur ama hastalığa neden olmaz. Fakat bireyin beden mukavemeti düşükse o zaman uzuvlara saldırır ve hastalık ortaya çıkmaktadır. Yaşlılar ve çocuklar beden dirençleri daha düşük olduğu için hastalığa sarihtir. Uykusuzluk, beslenme bozukluğu, stres, alkol ve sigara gibi faktörlerde beden mukavemetini düşürmektedir. Bunların dışında işlem geçirenler, böbrek, karaciğer, kalp hastaları ve diyabetliler, KOAH, astım gibi rahatsızlıkları olan hastalar ayrıca kortizon ve kanser ilaçları kullanan şahıslarda vereme tutulma tehlikeyi bulunmaktadır.

Bu bulgulara dikkat

Verem çok sinsi bir biçimde ilerleyebilir, aylar süresince bulguları anlaşılmayabilir. Halsizlik, bitkinlik, minik, kuru, gıcık stilinde öksürükler olabilir bazen bu öksürükler alerji ya da astım öksürüğü gibi açıklanabilmektedir. Bulgular hafif başlar ve yavaş yavaş ilerler. Dolayısıyla aylar süresince bulgular fark edilememektedir. Şayet verem hastalığı akciğerde bir yara biçiminde ise kanlı balgam ya da direk öksürükle kan gelmesiyle de kendini gösterebilmektedir. En apaçık bulgular şöyledir;

– Uzun süren kuru öksürük

– Göğüs sızıları

– İştahsızlık

– Akşamları yükselen ateş

– Halsizlik

– Kilo kaybı

– İleri hadiselerde soluk darlığı

– Öksürükle ağızdan kan gelmesi

Çağdaş usullerle tanısı koyulabiliyor

Veremin teşhisi kolay koyulamamaktadır. İlerlemesi sinsi olduğu gibi muayenelerde de çok ehemmiyetli bir belirti vermeyebilmektedir. Verem olduğunu düşünülen bir hastaya evvel sedimantasyon başta olmak üzere bir ekip kan muayeneleri istenmektedir. Daha sonra akciğer grafisi ve akciğer tomografisi çekilmektedir. Fakat gerçeğinde veremin yüzde surat teşhisini koyduran şey balgam da mikrop tespit etilmesidir. Şayet hasta balgam çıkaramıyorsa ve değişik testlerle de netice alınamıyorsa bronkoskopiyle girilip hastalık düşünülen alanlardan misaller alınmakta ve mikrop bu misallerde aranmaktadır. PPD testi ise verem testi olarak öğrenilir ancak verem teşhisi konulmasını sağlamaz. Sadece bireyin verem mikrobuyla karşılaşıldığını göstermektedir. Ülkemiz şartlarında bir hayli insanda bu testin neticeyi pozitiftir.

Yalnızca akciğeri değil tam uzuvları etkileyebilir

Verem solunum yoluyla alındığı için en sık akciğerlerde hastalık yapar, ama bunun dışında bedenin değişik tam uzuvlarında verem hastalığına yol açabilmektedir. Böbrek karaciğer, dalak, göz, beyin çeperinde başka bir deyişle tam uzuvlarda görülebilmektedir. Çocuklarda ise özellikle verem menenjitler biçimine ortaya çıkmaktadır. Ayrıca mediasten ismi verilen akciğer ve kalbin bulunduğu boşluk içerisindeki lenf bezlerini ya da tam bedendeki lenf bezlerini de yakalayabilmektedir. Boğaz bölgesine yerleşen Larenks veremi de hastalığın en sık bulaşan cinslerindendir. Akciğer çeperinde akışkan toplaması, irin ya da yeniden akciğerde kavite de denilen yara biçiminde olabilmektedir.

Rehabilitasyon süresi en az 6 aydır

Verem rehabilitasyonu özel antibiyotiklerle yapılmaktadır. Bu antibiyotikler zatürre ve ya da basmakalıp üşütmeler için kullanılan antibiyotikler değildir. Verem mikrobuna tesir eden 4 çeşit antibiyotik bulunmaktadır ve bu ilaçlar uygun doz ve zamanda kullanılmak zorundadır. Verem rehabilitasyonu en az 6 ay devam ettir, hekimin manipülasyonu ile bu zaman daha da uzayabilmektedir. Kullanılan ilaçların takibi çok ehemmiyetlidir. Tüberküloz savaş dispanserlerinde rehabilitasyon takibi yapılmaktadır.

Korunmak için konutunuza güneş ve pak hava girsin

Veremin ve değişik akciğer hastalıklarının iyileşmesinde en ehemmiyetlisi istirahattir. Doğru beslenme ve uyku kumpasının ehemmiyeti çok büyüktür. Bol akışkan harcanmalıdır. Sigaradan ve içkiden uzak durulması gerekmektedir. Gerçeğinde rehabilitasyonda temel olan bireyin ilaçlarını her gün uygun dozda ve kumpaslı olarak içmesidir. Pak hava da çok ehemmiyetlidir. Verem hastalarının evinin iyi havalandırılması gerekmektedir. Güneş ışınları da verem mikrobunu öldürmektedir. Havasız ve oksijeni az yerlerde bu mikrop daha seri artmaktadır.

Beceriksiz rehabilitasyon verem hastalığını dirençli hale getirir

Bazen ilaca dirençli verem enfeksiyonları ortaya çıkabilmektedir. Yanlış ya da beceriksiz ilaçlarla ve eksik zamanda rehabilitasyon gören şahıs bütün iyileşemez ve mikrop tekerrür aktifleşir, böylece hastalık ilaçlara dirençli hale gelmektedir. Dirençli hale gelen mikroplar başkalarına bulaşarak bu hastalığı yaymaktadırlar. Şayet şahıs ilaca direnç gösteren bir mikropla hasta olduysa o zaman basmakalıp rehabilitasyonda kullanılan temel 4 ilaç yetmeyebilir. İlaca dirençli mikroplar için tesirli ilave bir ekip ilaçlara lüzum olmaktadır. Basmakalıp rehabilitasyonla geçmeyen verem hastalığında ilaç direnç testleri yapılarak mikrobun ilaçlara mukavemetini görüp ona göre uygun ilaç metamorfozları yapmak gerekmektedir.