Jinekolojik kanserden korunmanın yolları

Jinekolojik kanserlerden korunmanın ve rehabilitasyondan istenen neticeyi almanın en tesirli yolu teşhiste geç kalmamak! Erken teşhis ise ancak uygun taramalarla olası olabiliyor. Bu sebeple senelik jinekolojik tetkikleri, ultrason, pap smear testi, menopoz sonrası gerektiğinde yapılacak biyopsiler, ailesel tehlikeyi olanların ur marker’larının yakın takibe alınması hayati ehemmiyet taşıyor.

Jinekolojik kanserlerden korunmada ve aktif rehabilitasyonda en ehemmiyetli etkenin erken teşhis olduğunu vurgulayan Türkiye İş Bankası iştiraki Bayındır Söğütözü ve Kavaklıdere Hastanesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Bvefatı Başkanı Doç. Dr. Ömer Nicat Çobanoğlu, ihtarlarda bulundu.

En aktif korunma erken teşhis

Kadınlarda en sık görülen genital sistem kanserleri; rahim endometrium, rahim ağzı serviks yumurtalık over, dış genital uzuvlar vulva ve hazne vajen kanseri olarak sıralanabilir. Endometrium kanseri, kadınlarda meme, akciğer ve kolorektal kanserden sonra en sık görülen kanserdir ve jinekolojik kanserler arasında ilk sırayı alır. Hazne vajen ve dış genital uzuvlar vulva kanserleri; tüm kadın genital sistem kanserlerinin yüzde ikisini ve yüzde beşini oluşturur. Görülme sıklığında üçüncü sırada yer almasına karşın yumurtalık over kanseri vefat sebebi olmada ilk sırada yer alır. Ne yazık ki tüm yumurtalık kanserli olguların üçte ikisi ancak hastalığın ileri safhalarında tespit edilebiliyor.

Hastaya özel rehabilitasyon

Jinekolojik kanserlerin tümünde, hastaya özel en uygun rehabilitasyon modeli uygulanmalı. Bunun için de hastalığın düzeyinin doğru belirlenmesi gerekir. Doğru yapılan aşamalama, hastanın en doğru primer rehabilitasyonu almasını sağladığı gibi hastalığın seyri ve takibi açısından da doğru tıbbi platformda kalınmasını sağlar. Aşamalama sayesinde, rehabilitasyonda doğru protokol uygulanması olası olur. Doğru aşamalama, aynı zamanda cerrahi yaklaşımın seviyesi ve yeterliliğini sağlayabildiği gibi hastanın afaki asabi bir radikal yaklaşımdan korunmasını da sağlar.

Doğru aşamalama koşul

Gerek aşamalamada gerekse uygulanan rehabilitasyonların aktifliğinin takibinde, uzak metastazların tespit etilmesinde, nükslere ait erken gözlemlerde kullanılan usuller büyük ehemmiyet taşır. Bunun için de CT, MRI ve PET gibi görüntüleme usullerinden yaygın bir biçimde faydalanılır.

Jinekolojik kanserlerin rehabilitasyonunda cerrahi yaklaşım, radyoterapi, kemoterapi veya immunobiyolojik alternatifler kullanılır. Rehabilitasyonda, hangi alternatifin veya hangilerinin öncelikli olarak kullanılacağına doğru karar vermek ehemmiyet taşır.

Cerrah tecrübeli olmalı

Cerrahi yaklaşım; doğru insizyon kesi tercihinden başlayıp, laparaskopik teşebbüs, robotik cerrahi, radikal cerrahi ve pelvik ekzenterasyona kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsar. Cerrahi yaklaşımda, rutin jinekolojik işlemlerdekinden daha değişik balaka, hüner ve birikime sahip jinekolog onkologlara ve tecrübeli merkezlere gereksinim vardır. Kanser cerrahisi, böyle takımlar tarafından ve yeterli altyapıya sahip merkezlerde yapılmalı.

Jinekolojik kanserlerde tehlike etkenleri

Jinekolojik kanserler, tehlikeler açısından kendilerine özgü kriterler kapsar:

Serviks kanserinde; erken yaşta başlayan seksüel etkinlik, çoklu partner ilişkisi, HPV Human papilloma virus enfeksiyonu en başta gelen tehlike çoğalış sebepleridir. Ayrıca artan doğum rakamı ve sigara alışkanlığı serviks kanser ihtimalini artırır.

Endometrium kanserinde; erken yaş döngüsel kanamalarının başlaması, ileri menopoz yaşı 52 yaş ve sonrası, kısırlık ve doğum yapmama 3 misli artırıyor menopozal yarıyıl evvelinde ve sonrasında karşılıksız Progesteron olmaksızın östrojen kullanımı altı misli çoğaldırıyor, fazla kilo obezite ve diyabet ehemmiyetli tehlike etkenleri olarak gösterilir.

Tiryakiler tehlike altında

Over kanserinde genetik profildeki yoğunluk ailesel öyküde over, endometrium ve meme kanseri varlığı , sigara kullanımı, kısırlık, genetik değişinimlerin varlığı, pudra kullanımı görülme sıklığını çoğaldırır.

Vajen ve vulva kanserlerinde ise HPV rolü ön tasarıya çıkar.

Ailede varsa dikkat

Jinekolojik kanserlerden korunmada bazı etkenlere dikkat etmek ve tedbirler almak, bu hastalıkları tamamen yasaklamasa da fayda sağlar:

Serviks kanserinde HPV aşılarının bereketi kavgasızdır. Kullanımda olan üçlü ve dörtlü kombine aşılara ilaveten 2015 senesinden itibaren dokuzlu kombine HPV aşısı ABD’de kullanıma geçmiştir. Ayrıca sigara tüketiminden uzak durulması, B vitaminleri, B beta ve folat içerikli perhizler, serviks kanser tehlikesini eksiltiyor.

Endometrium kanserinin önlenmesinde ise; ideal beden ağırlığını gözetmek, fazla yağlı besinlerden uzak durmak ve karşılıksız östrojen kullanımından sakınmak ilk uygulanabilecek tedbirler olarak öne çıkıyor.

Over kanserinde; ailesel profili tehlikeli, genetik değişinimlere sahip BRCA1, BRCA2 kadınlarda, doğurganlık bitirildikten sonra tüp ve overların alınması ile gözetici operasyon tesirli oluyor.

Doğru zamanda doğru teşhis

Jinekolojik kanserlerden korunmada beslenme, yaşam stili gibi etkenler ehemmiyet taşımakla birlikte en ehemmiyetli korunma ve rehabilitasyon usulü erken teşhis! Hastalığın erken düzeyde tespiti hayati ehemmiyet taşıyor. Ancak rehabilitasyon edilebilir düzeydeki teşhisler sayesinde kanser sebepli vefatlar engellenebiliyor. Kadın genital sistem kanserlerinin erken düzeyde teşhis edilebilmesi ise ancak uygun taramalar ile olası olabiliyor:

Senelik jinekolojik tetkik ve pelvik ultrasonografinin yanında servikal sitolojik muayene pap smear yaptırılmalı.

Menopoz sonrası oluşan, renginden ve ölçüsünden bağımsız kanamalar araştırılmalı, gerek görülürse endometrial biyopsiler endometrium kanserinin erken düzeyde tutulmasını sağlar yapılmalı.

BRCA1 ve BRCA2 genetik değişinime sahip kadınlardaki yüksek over kanser tehlikeyi sebebiyle; 6 aylık ve senelik transvajinal ultrasonografi ile CA 125, CA 19-9, alfa foto protein, CEA gibi ur markerler yakın takibe alınmalı.

Bu taramalar ışınım aldırmaz, hayat kurtarır

Poliklinik seviyesinde ayaktan muayenelerin yapılabilmesi ve radyoaktif tesire maruz kalınmaması sayesinde, alttaki rutin taramaları rahatlıkla yaptırmak olası olabiliyor:

– Rutin genital tetkik ve transvajinial utrasonografi

– Servikovajinal sitolojik muayene pap smear

– HPV tarama ve tiplemesi

– Kolposkopik gözlem ve kolposkopik biyopsiler

– Endometrial biyopsi